انجمن علمی فضای معماری نو ایران با همکاری معاونت علمی و پژوهشی فرهنگستان هنر، آیین رونمایی از کتاب ایران زمین را برگزار کرد.
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان هنر، کتاب ایران زمین روزهایی از فرهنگ و تمدّن ایران طی چهار هزاره پیشین ــ که به قلم عبدالمجید ارفعی، محمدمنصور فلامکی، ژاله آموزگار، احسان اشراقی، کتایون مزداپور، محمدصادق ملک شهمیرزادی و جمعی از نویسندگان تهیه شده است؛ به کوشش انجمن علمی فضای معماری نو ایران و نشر فضا و با همکاری فرهنگستان هنر رونمایی شد.

در آیین رونمایی از این کتاب دکتر عبدالمجید ارفعی، ایلام‌شناس، پژوهشگر برجسته و متخصص زبان‌های باستانی، دکتر ژاله آموزگار، پژوهشگر برجسته و باسابقه و استاد دانشگاه تهران، محمدمنصور فلامکی، پژوهشگر برجسته و استاد دانشگاه و محمدرضا اصلانی، شاعر، سینماگر و هنرپژوه، سخنرانی کردند.
در ابتدای نشست ژاله آموزگار پس از بیان این جمله که «کتاب ایران‌زمین برای دوستدارن ایران‌زمین» است؛ به قدردانی از اثر ارزشمند انجمن علمی فضای معماری نو و سپاس از آنهایی که برای تهیه این کتاب تلاش کرده‌اند، پرداخت و سخنان خود را اینگونه ادامه داد: «دکتر فلامکی و همکاران ارجمند ایشان در فضایی صمیمی و سرشار از خرد گرد هم جمع می‌آمدند و طی سخنرانی‌هایی در باب تاریخ و هویت ایران و ایرانی، بسیاری از نکات تاریخی را برای ما روشن می‌کردند. راه اندازی بنیاد فضای معماری نو، به خاطر خدمات فرهنگی و تلاش بی‌اندازه ایشان در شناساندن هویت ایرانی در ابعاد مختلف، کاری بسیار تحسین‌برانگیز است. نتیجه این محافل و گردهمایی‌ها، اثر ارزشمند کتاب ایرانزمین شد. من به همه آنهایی که دستی در این خدمت فرهنگی داشتند، آفرین می‌گویم.»

آموزگار پس از سپاس و تقدیر از کتاب، گزارش مختصری از مقاله‌های کتاب ارائه داد: «این اثر حاوی سی درس‌گفتار است. ملاک تدوین این درس‌گفتارها موضوعی نیست؛ بلکه بیشتر بر اساس تاریخ سخنرانی‌ها، جمع‌آوری شده است. من تلاش کردم این مقالات را از نظر موضوعی تنظیم کنم و به معرفی کوتاه هر کدام از آنها می‌پردازم؛ ولی به نام نویسندگان اشاره‌ای نمی‌کنم. در درس‌گفتاری با عنوان "تاریخ ایلام" ما با این دوره درخشان از فرهنگ باستانی سرزمینمان آشنا می‌شویم. نویسنده در شرح این تاریخ چند دوره مشخص را ردیابی می‌کند. دوره اسطوره‌ای که بیشتر منابع آن به دوران سومری باز می‌گردد که در دوره اور سوم تنظیم و ترتیب یافته‌اند و احتمالاً سابقه آنها به دوره دورتری هم باز می‌گردد. در این بخش از داستان‌هایی که به نخستین شاهان سومری نسبت داده شده است و بیشتر متعلق به دوران پیش‌ از تاریخ است سخن گفته می‌شود. در مورد ایلامیان دو درس‌گفتار دیگر هم داریم یکی با عنوان "وصیت‌نامه ایلامی گیمیل ادد از دوره سوکل‌مخ‌ها" و دیگری "بازرگانی در ایلام باستان؛ تحلیل دو قرارداد برای سفرهای تجاری" که در این دو درس‌گفتار با تمدن ایلامی آشنا می‌شویم. در درس‌گفتاری دیگر با عنوان "شوش در گذر تاریخ" گام به گام در خوزستان پیش می‌رویم که به دلیل کشاورزی گسترده آن، سبدِ نان ایران بود و نخستین حکومت و شهرنشینی در آنجا پای گرفت. بدین‌سان اطلاعات ارزنده‌ای از منطقه زرخیز خوزستان به دست می‌آید. در زمینه باستان‌شناسی دوران کهن، درس‌گفتاری درباره "روستای هفت هزار سالۀ زاغه در دشت قزوین" را می‌خوانیم که نویسنده آن نخست از شناخت گِل صحبت می‌کند که آن را انقلابی بزرگ در زندگی صنعتی انسان می‌داند و تاریخ آن را به حدود نه هزار سال پیش می‌کشاند. سپس به معرفی‌ روستایی می‌پردازد با قدمت هفت هزار سال، که قدیمی‌ترین جامعه طبقاتی در آن مشاهده می‌شود. تصویرهای زیبا و دقیق نویسنده، خواننده را با اعماق این روستا آشنا می‌کند.

وی افزود: "زیگورات سیلک کاشان" درس‌گفتاری دیگر در زمینه باستان‌شناسی است که ضمن آن نویسنده شرح مبسوطی از کل زیگورات‌ها و ویژگی‌های ساختمانی آن می‌دهد و سرانجام مطلب را به زیگورات‌های سیلک کاشان می‌کشاند. اگر اشتباه نکنم اولین‌بار است که این نویسنده بخشی از سیلک را با دیده زیگوراتی نگریسته است. در مقاله دیگری با عنوان "ویژگی‌های فیزیکی تحولِ شهر در پیش از تاریخ" با مبحث دیگری از دنیای باستان‌شناسی آشنا می‌شویم و به این پرسش که نخستین شهرهای پیش از تاریخ چگونه و با چه ویژگی‌هایی شکل گرفته‌اند؟ پاسخ داده می‌شود.»
در ادامه ژاله آموزگار به توضیحی اجمالی درباره مابقی مقاله‌های کتاب پرداخت.

دکترعبدالمجید ارفعی، از دیگر نویسندگان این کتاب نیز با اشاره به اینکه جزء سخنرانان نبوده و به احترام حضور استادان در این مراسم حاضر شده، گفت: «من کار شاخصی نکردم جز اینکه دکتر فلامکی از من خواستند تعدادی از استادان بنام را دعوت کنم، که مقالاتی با موضوع ایران‌شناسی ارائه دهند. تلاش این استادان و دکتر فلامکی و همکاران ایشان بود که این جلسات برگزار و در پی آن، این کتاب چاپ شد.»

محمدرضا اصلانی پس از تقدیر و سپاس از استادان ارفعی، آموزگار و فلامکی در تهیه کتاب ایرانزمین گفت: «در اهمیت این کتاب همین بس که اگر نشر فضا همین یک کتاب را منتشر می‌کرد، برای منت و قدردانی از این انتشارات و بنیاد کافی بود. در این کتاب با کمک دکتر ارفعی، ابتدا در باب موضوعات و بعد درباره محققانش اندیشه شده، که محققان این موضوعات را برتابند، بدون اینکه به آنها تحمیل شده باشد. پژوهشگران هر کدام در باب تخصص خود، موضوعاتی را انتخاب کرده و در فضایی گرم و صمیمی، سخنرانی کردند. خود این مقالات سیستم چینش خاصی داشته که آنها را به یک منظومه تبدیل کرده است.
وی افزود: این کتاب حاصل یک دوره درس‌گفتارِ برگزار شده در مرکز فضای معماری است. شاید سخن‌گویان چندان از مباحث یگدیگر اطلاع نداشتند؛ اما همدیگر را به خوبی می‌شناختند و این یک مسئله اساسی است. به همین دلیل هر یک از سخنرانان می‌دانستند که چه خواهند گفت و هر کدام می‌خواستند همدیگر را کامل کنند. این خود یک نوع رفتار گزینشی است و باعث شده که این منظومه نه تنها ادبی؛ بلکه یک منظومه کیهانی باشد. 

اصلانی در ادامه گفت: کتاب ایران زمین یک تولید جامع فرهنگی است که خود این حرکت، کار هر ناشری نیست و می‌تواند یک الگوی درست برای هر نشری باشد. این کاری است که تقریباً در گالیمار فرانسه انجام می‌شود. نشر فضا وابسته است به انجمن علمی خود فضا و انجمن علمی فضا در واقع نه درباره متن که در پی ایجاد تفکر در باب فضاست. از همین بحث می‌توانیم به ضرورت حضور این کتاب برسیم.»

آخرین سخنران نشست، دکتر فلامکی، پیش از سخنان خود از حضور استاد ارفعی و آموزگار سپاسگزاری کرد و گفت: «جناب دکتر ارفعی بانی این کتاب بودند. ایشان کاری کردند که بتوانیم کتاب را به سرانجام برسانیم. مقوله‌های اصلی مربوط به کتاب در دفتر ایشان سامان داده شد. دلیل اینکه در فرهنگستان هنر برای رونمایی از کتاب ایرانزمین، گرد هم آمده‌ایم این است که این فضا منوّر به حضور ایشان است و خانه دکتر ارفعی است. می‌خواستیم که این کتاب در خانه استاد ارفعی زاده شود. نکته آخر اینکه اگر از دور بخواهیم به تولید و تولد این کتاب، که با زحمت و تلاش و سعی بی‌نهایت استادان بزرگ به ویژه دکتر ارفعی و خانم دکتر آموزگار صورت گرفته، نگاه کنیم، ترجیع‌بند "ما گوشه‌نشینان خرابات الستیم/ تا بوی میی هست در این میکده مستیم" برایمان تداعی می‌شود.»

در پایان با حضور استادان و سخنرانان این نشست، کتاب ایرانزمین با دستان استاد ارفعی رونمایی شد.

شرح کامل این نشست متعاقباً در نشریه سفیر هنر منتشر خواهد شد.