«کمال‌الملک» مشهورترین نقاش ایرانی دوره قاجار است که‌ ۲۱ تابلو نقاشی او در موزه مجلس نگهداری می‌شود و ‌طرح مرمت آثار او که با برخی انتقادات همراه بود، در حال حاضر متوقف شده است.

کیوان شیرویی مدیر موزه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار هنرهای تجسمی فارس درباره آثاری که از کمال‌الملک در این موزه نگهداری می‌شود گفت: در موزه مجلس شورای اسلامی 21 تابلو نقاشی رنگ و روغن و آبرنگ از کمال‌الملک نگهداری می‌شود که این آثار از سوی خود کمال‌الملک برای راه‌اندازی موزه‌ای به نام خودش به این مجموعه اهدا شده است.

شیرویی درباره تاریخچه راه‌اندازی موزه مجلس شورای اسلامی توضیح داد: کتابخانه مجلس به صورت نهادینه شده در سال 1303 به همت ارباب کیخسرو شاهرخ تأسیس شد. ارباب کیخسرو شاهرخ دوره‌های متوالی به عنوان نماینده مردم در مجلس حضور داشت و بالغ بر 30 سال به عنوان کارپرداز خدمات شایان توجهی انجام داد و همچنین در انجام امور فرهنگی نیز فعالیت داشت. او پیشنهاد اسماعیل آشتیانی از دوستان ارباب و از شاگردان استاد کمال‌الملک را مبنی بر ایجاد نمایشگاهی متشکل از آثار برجسته استاد کمال الملک پذیرفت و با تهیه و جمع آوری نقاشی‌های بی نظیر استاد قصد داشت موزه‌ای با نام استاد کمال الملک راه‌اندازی کند و به همین منظور در سال 1310 تعدادی از آثار برجسته ایشان را خریداری کردند. استاد کمال الملک که از نیت ارباب مطلع شد، چند اثر دیگر از آثار بی نظیر خود را به موزه مجلس اهداء کرد و به تبع ایشان، جمعی از شاگردان برجسته او نظیر استاد اسماعیل آشتیانی، محمود اولیاء و علی محمودی نیز بخشی از آثار خود را به موزه اهداء کردند.

وی افزود: البته این موزه به نام کمال‌الملک هیچ وقت دایر نشد اما منجر به ایجاد موزه‌ای در مجلس شدکه آثار استاد کمال‌الملک و شاگردانش نیز در آن نگهداری می‌شود.

شیرویی با اشاره به آثار دیگری که در این موزه نگهداری می‌شود گفت: علاوه بر آثار نقاشی کمال‌الملک و شاگردانش، آثار نقاشی و هدایای منحصر به فرد دیگری نیز بعدها به مجموعه آثار موزه اضافه شد که از سوی هیأت‌های پارلمانی، شخصیت‌های سیاسی خارجی و داخلی به مجالس شورای ملی سابق و شورای اسلامی اهداء شده‌اند و اکنون این موزه همراه با آثار هنری نقاشی و صنایع دستی، بخش تاریخی مشروطه و معاصر میزبان بازدیدکنندگان است.

او درباره نخستین تابلویی که کمال‌الملک در اختیار این موزه قرار داده است گفت: همه آثار کمال‌الملک اهدایی نبود به طور مثال اولین تابلویی که از ایشان خریداری شد،‌تابلو «سردار اسعد» بود که به مبلغ 500 تومان خریداری شد.

او درباره تابلو فرش‌هایی که به امضای کمال‌الملک در این موزه وجود دارد توضیح داد: سه تابلو فروش داریم که امضای کمال‌الملک را دارد اما از آثار جمشید امینی از شاگردان فرش باف کمال‌الملک است و کمال‌الملک روتوش‌هایی روی آن انجام داده و به امضا رسانده است.

مدیر موزه مجلس شورای اسلامی درباره آثار شاگردان کمال الملک هم توضیح داد: حدود 40 اثر از اسماعیل آشتیانی شاگرد کمال‌الملک و بانی راه‌اندازی این موزه داریم و محمود اولیاء نیز بیش از 100 تابلو نقاشی در این موزه دارد و علی محمودی شاگرد دیگر کمال‌الملک نیز که کارمند کتابخانه مجلس بود،‌ نقاشی از رجال را بر عهده داشت که آثار او نیز در این موزه نگهداری می‌شود.

او همچنین درباره مجسمه‌های مومی موزه مجلس هم توضیح داد: حدود 25 تندیس مومی از شخصیت‌ها و رجال سیاسی ایران در دوره‌های مختلف نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده است که از جمله آثار حمید کنگرانی است.

شیرویی درباره طرح مرمت آثار کمال‌الملک در موزه مجلس که با برخی انتقادات مبنی بر عدم استفاده از تیم کارشناسی مرمت، همراه شده بود توضیح داد: در حال حاضر این طرح متوقف شده است و بعد از بررسی و برنامه‌ریزی لازم در این زمینه کار مرمت این آثار را ادامه خواهیم داد.

وی درباره چگونگی این مرمت‌ها توضیح داد: این طرح به منظور مرمت،‌حفاظت و دوام‌بخشی به همه تابلوهای نقاشی مجلس آغاز شد که به دنبال آن مرمت آثاری از کمال‌الملک شامل تابلو سردار اسعد انجام شد.

مدیر موزه مجلس درباره استفاده از کارشناسان و صاحبنظران در مرمت آثار هنری با ارزش تاریخی گفت: این آثار زیر نظر کارشناس مرمت آثار آقای جعفریان، دکتر فرهمند و با نظارت کارشناسان دانشکده هنرهای زیبای اصفهان صورت گرفته است که در قالب یک تیم، کار مرمت آثار کمال‌الملک را بر عهده داشتند.
کتابخانه،‌ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی قصد دارد تا خردادماه سال 93 به مناسبت یکصدوهفتادمین سالروز تولد کمال‌الملک، همایشی بین‌المللی را با همین موضوع برگزار کند.

«محمد غفاری» معروف به کمال‌الملک در سال 1224 در خانواده‌ای اهل فرهنگ و هنر در کاشان به دنیا آمد.

وی برادرزاده «میرزا ابوالحسن غفاری» معروف به «صنیع الملک» از اولین تحصیل کردگان ایرانی در فرنگ و از افراد پرنفوذ دوره قاجار بود.

کمال‌الملک در 13 سالگی به تهران رفت و به تحصیل در دارالفنون پرداخت.

در بازدید ناصرالدین شاه قاجار از دارالفنون، یکی دو اثر از کمال الملک مورد پسند او قرار گرفت و همین سبب شد که پایش به دربار باز شود.

پس از چندی ناصرالدین شاه، تحت تاثیر آثار او قرار گرفت و سبب شد تا ناصرالدین شاه خود به شاگردی وی در آید و او را در ابتدا به لقب نقاش‌باشی و سپس به لقب کمال الملک منصوب کند. در مدت حضور در دربار، کمال الملک 170 تابلو کشید که معروف‌ترین آن‌ها تالار آینه است و نخستین تابلویی است که آن را «کمال‌الملک» امضا کرده‌ است.

کمال‌الملک در سال 1254 به اروپا رفت و چند سال در موزه‌های فلورانس و پاریس ( لوور و ورسای) به مطالعه پرداخت. او در سال 1290 مدرسه صنایع مستظرفه را در تهران بنیان‌گذاری کرد و به آموزش شاگرد پرداخت. اما سرانجام در سال 1306 به سبب درگیری با مسئولان وزارت معارف، کناره‌گیری کرد و سرخوردگی‌ها سبب شد که از پایتخت نیز دور شود و به حسین آباد، دهکده‌ای که در حوالی نیشابور کوچ کند. بسیاری از ناظران، انزواجوئی او را ناشی از محدودیت‌هائی می‌دانند که دولت رضاشاهی برای او به وجود می‌آورد. سرانجام محمد غفاری (کمال الملک) در 27 مرداد سال 1319 درگذشت و در نیشابور و در کنار قبر عطار نیشابوری آرام گرفت.