سخن ناشر
هنر حاصل ذوق، حس زيباشناختي هنرمند، تجربهها و آموختههاي اوست. هنرمند در اين مسير، در تعامل با هنر و دانش اقوام و ملل ديگر، بر غناي تجربة خود ميافزايد و افق ديد خويش را ميگستراند و از اين رهگذر آثار و انديشههاي هنري به منصة ظهور ميرسد و ميراث هنري شكل ميگيرد. اين ميراث هنري جلوة تلاش هنرمندان، انديشمندان و انسانهايي است كه در آفرينش اثري زيبا سهم داشتهاند. در واقع، آن چه بهمنزلة دست ساختهاي انساني در قالب بنايي عظيم، مجسمهاي زيبا، تابلو نقاشياي چشمنواز و خطوط اسرارآميز خودنمايي ميكند، تحتتأثير انگارهها و انديشههاي رايج در تمدنهاي گوناگون بشري است. مهم آن است كه اين ميراث شناخته شود و ابعاد گوناگون هنري، فلسفي، تاريخي، جامعهشناختي، انسانشناختيو... آنتحليلو بررسيشود.
برهميناساس، فرهنگستان هنر ميكوشد بر مبنايرسالتي كه در نشر، ترويج و حمايت از هنر بر عهده دارد، علاوهبر برپايي همايشهاي بينالمللي، همانديشيها و نمايشگاههاي مختلف، با انتشار مجموعه آثاري در حوزههاي گوناگون هنر پاسخگوي نياز هنرمندانو محققانباشد.
سنتهاي هنري شرق همواره حامل و حاوي عناصر معنوي و روحاني بودهاند و از اينلحاظ جايگاهي ممتاز و يگانه در ميان مكاتب هنري دارند. راز و رمز اين عمق معنوي را بايد در نوع تربيت و سلوك هنرمندان شرقي و شيوه اجراي آثار جست، كتاب حاضر يك متن كهن راهنماي نقاشي چيني است كه راه و روش ايجاد آثار هنري و نوع تربيت هنرمندان در اين سنتها را بهخوبي نشان ميدهد. اميد است اين كتاب مورد استفادة مخاطبان و علاقهمندان آن قرار گيرد.
انتشاراتفرهنگستانهنر
پاييز 1384
يادداشت ترجمه فارسي
كتاب دائوي نقاشي نخست در سال 1956 و در مجموعه كتابهاي بنياد بولينگن به چاپ رسيد. مجموعه كتابهاي نبايد بولينگن آثار بسيار برجستهاي را در حوزههاي دين پژوهي، اسطورهشناسي و هنر دربر ميگيرند و آثار متنوعي از سلسله مقالات حلقة «اورانوس» تا نوشتههاي كوماراسوامي، كربن، الياده و كمبل را شامل ميشوند. در حوزة مباحث هنري نيز اين بنياد كتابهاي برجستهاي را از اتين ژيلسون، ژاك مارتين، ارنست گامبريچ، هربرت ريد، آرتور دانتو و... به چاپ رسانده است. كتاب دائوي نقاشي با عنوان فرعي «پژوهشي در سرشت آييني نقاشي چيني» در اصل حاوي دو بخش است. يك بخش آن را متني كهن درباب نقاشي چيني با عنوان «راهنماي نقاشي باغ دانه خردل» تشكيل ميدهد كه همين مجلد حاضر است و بخش ديگر آن رسالهاي است تحقيقي درباب اصولِ بنيادين نقاشي چيني و به گونهاي شرح مجلد ديگر به حساب ميآيد (منظور از ارجاعات به جلد دوم اين اثر در كتاب حاضر همين كتاب است). علاقمندان و پژوهشگران هنر ميتوانند معناي كامل نقاشي سنتي را به عينه و به دور از شرح و تفسيرهاي تكلفآميز بعدي، در اين كتاب ملاحظه كنند. «سنت» در نقاشي از طرفي حاوي سرمشقها و جزئيات فني نقاشي است و از طرف ديگر نقاشي را با كليت آيين و فرهنگ پيوند ميدهد و راهي براي درك و تحقق آن در جان هنرمند است. البته اين دو وجه به هيچرو جدا از هم نيستند و در كل امري واحد را شكل ميدهند، چرا كه «هنر چيزي جز صورت (فرم) نيست»؛ آموزههاي فني نقاشي كاملاً بازنماي معاني آيينياند و آموزههاي اخلاقي و آييني نيز جزء فنون نقاشي بهحساب ميآيند و در ايجاد شكل و صورت نهايي اثر نقش دارند. عنوان اين كتاب نيز نمايانگر همين معناست؛ دائوي نقاشي هم بهمعناي روش نقاشي است (دائو = روش) و هم دلالت بر بنيان نظري و محتواي كلي اين سنت نقاشي دارد.
خانم ماي ـ ماي سه مصحح، مترجم، نويسنده و شارح اين كتاب به زبان انگليسي، خود نقاش است و ظاهراً اين اثر مهمترين كتاب تحقيقي اوست. در باب مشخصات، نويسندگان، محتوا و اهميت اين متن، مطالب كافي در مقدمة ترجمة انگليسي آمده است و نيازي به تكرار نيست. فقط در اينجا بايد متذكر اين نكته شوم كه اين متن به دو پاره تقسيم ميشود؛ پاره اوّل كه كهنتر است و تاريخ 1679 ميلادي را دارد و پارة ديگر كه چند سال بعد به آن اضافه شده و مورخ 1701 ميلادي است. در اين كتاب صرفاً پارة نخست و قديمتر اين متن به فارسي برگردانده شده است. اين بخش به خودي خود مستقل از پاره بعدي و تا حدودي اصيلتر از آن اوست و در واقع قسمت دوّم متن بسط و گسترش قسمت اوّل به حساب ميآيد. البته ترجمه و چاپ قسمت دوّم متن نيز خالي از فايده نيست و اميدوارم مجال آن كار نيز فراهم آيد.
براي ضبط اعلام و اسامي چيني اين كتاب براساس شيوهنامة مندرج در كتاب تاريخ فلسفة چين، فراهم آوردة آقاي پاشايي، عمل شده كه مطابق نظام تلفظي پين - يين است. متأسفانه براساس روشهاي موجود امكان برگردان دقيق اسامي چيني وجود ندارد. سركار خانم دانشپورپرور از سر لطف صورتهاي فارسينوشت جديدي را براي برخي اسامي اين كتاب پيشنهاد كردند اما اعمال اين پيشنهادها نيازمند تهيه جدول جديدي براي تلفظ اسامي چيني از جانب ايشان بود؛ كاري كه نياز به زمان داشت و در فرصت باقيمانده ناشدني بود. سعي شده در صفحهآرايي فارسي ترتيب و تنظيم تصاوير متن اصلي حفظ شود؛ از اينرو مطابق نسخه انگليسي، پانوشتهاي صفحات اول كتاب درختان و كتاب صخرهها در صفحه ماقبل آمده است. همه پانوشتهاي شمارهدار متعلق به مترجم انگليسي است و معدود توضيحات مترجم فارسي با علامت (*) مشخص شدهاند.
در پايان اين يادداشت از عنايت و حسن نظر جناب مهندس موسوي رياست فرهنگستان هنر، دكتر نامور مطلق و هيأت علمي همايش «طبيعت در شرق» سپاسگزارم كه با ترجمه و چاپ اين كتاب موافقت فرمودند. همچنين از همسرم نرگس محمداميني، سركار خانم دانشپور پرور، جناب آقاي دكتر تسليمي، استاد محمد فدايي، امير نصري، شهرام زارع، عليرضا يارمحمدي و مؤسسه فرهنگي خُِجند و كوششهاي بخش انتشارات فرهنگستان هنر تشكر ميكنم كه بيمدد آنها چاپ اين اثر ممكن نبود.
امير مازيار
فهرست مطالب
سخن ناشر
يادداشت ترجمة فارسي
مقدمة ترجمة انگليسي
راهنماي نقاشي باغ دانهخردل
مقدمة ويرايش شانگهاي (1887-1888)
مقدمة ويرايش نخست (1679)
اصول بنيادين نقاشي
كتاب درختان
كتاب صخرهها
كتاب آدمها و اشيا
فهرست تفصيلي كتاب
آوانوشت لاتين و فارسي برخي اسامي