هم انديشي " هنر و عناصر طبيعت " در استقبال از همايش بينالمللي " طبيعت در هنر مشرق زمين " روز شنبه 15 اسفندماه در تالار فارابي دانشگاه هنر برپا شد.
هم انديشي " هنر و عناصر طبيعت " در استقبال از همايش بينالمللي " طبيعت در هنر مشرق زمين " روز شنبه 15 اسفندماه در تالار فارابي دانشگاه هنر برپا شد.
در اين همانديشي كه آن را با همكاري فرهنگستان هنر دانشگاه هنر تهران برگزار شد ، جمعي از اساتيد ، پيشكسوتان و دانشجويان هنر حضور داشتند.
به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر ، افتتاحيه همايش با سرود ملي ، تلاوت قرآن و سپس سخنراني مهندس شهرستاني، رييس دانشگاه هنر آغاز شد. مهندس شهرستاني در ابتدا گفت : « هنرمند بدون توجه به طبيعت ، اعم از طبيعت درون و همچنين طبيعت بيرون، نميتواند به كمال مطلوب برسد.»
وي همچنين طبيعت را عين حقيقت دانست و شناخت و اقدام آن را براي همه هنرمندان توصيه كرد.
سپس دكتر نوشيندخت نفيسي، دبير علمي همايش بينالمللي " طبيعت در هنر شرق" به عنوان دومين سخنران همايش، سرزمينهاي قارة آسيا را مهد كهنهترين تفكرات مشرق زمين نام برد. وي با اشاره به دو كانون چين و هند، تفكرات اين دو سرزمين را مورد بررسي قرار داد و تلاقي فرهنگ ايراني را با آسيانه ميانه متذكر شد.
پس از آن دكتر عبدالمجيد حسينيراد ، دبير علمي همانديشي ، به طور مختصر اعضاي برگزار كننده ، سخنرانان ، تعداد جلسات و مباحث قابل بررسي را معرفي كرد و در خصوص هنر مشرق زمين گفت : " در مشرق زمين ، هنر چهارگانه مربوط به باورهاي ديني است و بر همين اساس شكل و روح در آثار ديده ميشود و به طور مستقيم يا غيرمستقيم در زندگي انسان تأثيرگذار است."
وي سپس به معرفي جزء به جزء عناصر اربعه ، يعني آب ، باد ، خاك و آتش پرداخت. پس از پايان اين گزارش جلسه اول همانديشي با رياست دكتر رقيه بهزادي و ارائه سه مقاله شكل گرفت. اولين مقاله با عنوان " بررسي تاريخ حضور عناصر چهارگانه در هنرهاي ايران با تأكيد بر آتش در نيايشگاهها" توسط دكتر ميترا آزاد آغاز شد. وي معبد و معماري آن در دورههاي تاريخي مورد بررسي قرار داد و آتشكدههاي هركدام از دورهها را با ذكر حضور حيات و از روي تصاوير توضيح داد. " نسبت عناصر اربعه با مربع و تأثيرات آن بر هنر و معماري قدسي " نام مقالهاي از دكتر حسن بلخاري بود كه در جلسه اول همايش مطرح شد.وي ضمن اشاره به تعاريف مختلف طبيعت ، به اصل تناظر رسيد و يكي از مباني اصل تناظر را نسبت ماده و معنا يا ورا با ماورا دانست. سپس از روي عناصر اربعه ، شكل مربع را در تصاوير شرح داد و آن را نشانه ايستايي و پايداري معرفي كرد.
سپس عبدالمجيد كياني نيز به عنوان آخرين سخنران جلسه اول ارتباط عناصر طبيعت با موسيقي را مورد تحليل قرار داد. وي در زمينه موسيقي و ارتباط آن با عناصر چهارگانه گفت: " موسيقي چون صوت است ، تمام آهنگها را از افلاك ميگيرد و در نتيجه به عناصر مركب وصل ميگردد. وي سپس به تارهاي سازي عود پرداخت ، سيمهاي آن را طبقهبندي كرد و ارتباطشان را با عناصر طبيعي بازگو كرد. پس از كمي استراحت و پذيرايي ، جلسه دوم همانديشي با رياست دكتر نسيم خطاط و بررسي سه مقاله آغاز شد.
" عناصر طبيعت و عالم تخيل در اشعار سهراب سپهري " عنوان مقاله نگين تحويلداري بود. وي ظهور منقش و بهتآور طبيعت را در تصاوير سعدي سهراب سپهري ، با نگاهي ويژه بررسي كرد و با بكارگيري نقد ادبي گاستن باشلار در مواجهه با عناصر طبيعي دنياي تخيلي ، شعر سپهري را تحليل كرد.
وي از وجود عنصر آب در اشعارش بهره جست و به نوعي سهراب را سحر آب معرفي كرد.
پس از او علي عباسي به بررسي آثار جلال شباهنگي باشلار ، براساس ديدگاه گاستن باشلار در پرداخت و سخنرانياش را به دو قسمت تقسيم كرد ؛ 1- معرفي ساختار متد باشلار ، كه همان تخيلشناسي است و 2- پياده كردن اين متد در آثار جلال شباهنگي ، كه روي تصاوير صورت گرفت. وي در نهايت تخيل را واكنش طبيعت انساني در برابر قدرت عقل و منطق معرفي كرد و انسان را منشاء تخيل و عواطف و اميد دانست.
سومين سخنراني اين جلسه ، دكتر بهمن نامور مطلق با ارائه مقالهاي تحت عنوان " صورتهاي اسطورهاي عناصر چهارگانه در ادبيات فارسي" بود. وي براساس مطالعه اشعار ايراني حضور عناصر چهارگانه را جدي تلقي كرد و با ذكر نمونه بارز شاعراني بزرگ، همچون فردوسي، سنايي ، مولوي ، عبيدزاكاني و... حضور اين چهار عنصر را بخشي از هويت و پيامهاي تخيلي شاعر معرفي كرد. روي همچنين عناصر چهارگانه را با تاريخ همگام كرد و ارتباطش را با آيينهاي مختلف مشخص ساخت و سپس رابطه انسان را با اين عناصر ارزيابي كرد.
پس از صرف نهار جلسه سوم با رياست دكتر عبدالمجيد حسينيراد شكل گرفت و حسين سلطانزاده به عنوان اولين سخنران، مقاله خود را با عنوان " نمادپردازي آب در معماري ايران" آغاز كرد. وي در ابتدا به معرفي فضاهاي آييني كه با نمادپردازي است پرداخت و تاثيرگذار بودن شرايط اقليمي و مصالح را در ساخت اين فضاها مهم ارزيابي كرد و سپس به موضوع آب كه يكي از عناصر مهم طبيعي است اشاره كرد. وي گفت : « آب كه مظهر حيات، پاكي و درستي است به عنوان يك نماد در معماري اسلامي استفاده ميشد.» وي سپس تداوم اين جنبههاي نمادين را در تاريخ متذكر شد.
پس از آن شاكريراد با مقاله " طبيعت سرمشق گمشده هنرمندان" به بيان موضوع پرداخت. وي با بررسي عنصر خاك يا همان زمين، آن را به مادري تشبيه كرد كه در دامان خود هم ميپروراند و هم طرد ميكند. پس از آن به سادهترين و پربارترين نماد ، يعني نقطه اشاره كرد ، تجمع آن را در قلمرو طبيعت متذكر شد و سپس به دايره پرداخت و آن را به زمين سوق داد.
پس از آن " بازتاب عناصر طبيعت در تقليد و شبيهخواني " عنوان آخرين مقالهاي بود كه رضا كوچكزاده آن را ارائه كرد. وي عناصر چهارگانه را در نمايشهاي شرق حضوري نفوذپذير و تعيين كننده معرفي كرد و آن را در مقايسه با نمايشهاي غربي بخشي از خود زندگي دانست كه هيچگاه از جامعه دور نميشود. وي به اسطوره سياوش اشاره كرد ، نشانههايش را مورد بررسي قرارداد و در پايان شبيهخواني را با نمايشهاي تقليدي مقايسه كرد. سپس جلسه چهارم با رياست دكتر مهرداد احمديان و ارائه مقالهاي از محمدتقي رضايي حريري با عنوان طبيعت در معماري آغاز شد.
وي انسان را موجودي برآمده از طبيعت معرفي كرد و متذكر شد معماري هم از طبيعت سرچشمه گرفته است.
وي ضمن اشاره به اين نكته كه همه موجودات سعي در ساختن محيطي آرام و منطبق با اقليم آب و هوايي خود با استفاده از تصاوير متعدد و اسلايد ، همزيستي موجودات را با طبيعت نشان داد. وي همچنين به بررسي بادگيرهاي طبيعي پرداخت و از حركت نزولي معماري در عصر جديد ابراز تأسف كرد ، چرا كه علم شهرسازي از طبيعت دور شده و وضعيت نابساماني را ترسيم كرده است.
پس از آن نصراله تسليمي به علم بررسي نظامهاي حيات جانداران پرداخت ، چگونگي تشكيل علم بيونيك را تشريح كرد ، نمونههاي هنر و صنايع دستي ايران را با طبيعت هماهنگ دانست و به الگوبرداري از طبيعت را در بسياري از آثار هنرمندان اشاره كرد. وي تصاويري را به عنوان نمونه ارائه كرد كه پيشينه فرهنگي و تاريخي مردمان را در زمان خود به خوبي نشان ميداد.
در انتهاي جلسه امين يارزاده به عنوان آخرين سخنران ، به بازخواني استعاره ايجاز نور در كالبد معماري مساجد ايراني پرداخت و نقش نور را در ابنيهها و معماري نشان داد. وي سپس به بررسي مفهوم نور در برداشتهاي متعدد كالبدهاي معماري به اختصار پرداخت ، به مواردي چون نور براي روشنايي، گرمايش، زيبايي، انتقال احساس، انتقال مفاهيم وايجاد نور اشاره كرد و بكارگيري عناصر اربعه در معماري اسلامي را همراه با نقش نور در كالبد معماري به طور تشريح كرد.