چهارمين درس گفتار از سلسله نشست‌هاي تبيين ماهيت هنر اسلامي با موضوع« مروري بر تاريخ نگارگري» روز سه‌شنبه، 13 شهريور ماه ،در مركز هنرپژوهي نقش‌جهان برگزا‌رشد.
چهارمين درس گفتار از سلسله نشست‌هاي تبيين ماهيت هنر اسلامي با موضوع« مروري بر تاريخ نگارگري» روز سه‌شنبه، 13 شهريور ماه ،در مركز هنرپژوهي نقش‌جهان برگزا‌رشد.
به گزارش روابط عمومي مركز هنرپژوهي نقش‌جهان وابسته به فرهنگستان هنر، در اين نشست دكتر حبيب‌الله آيت‌الهي ،عضو پيوسته فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي و دبير علمي همايش نگارگري مكتب شيراز، حضور داشت و به بحث در مورد تاريخ نگارگري ايران پرداخت.
در ابتداي اين نشست آيت‌الهي گفت: «وقتي مي‌گوييم هنر اسلامي اول بايد اين دو كلمه را بررسي كنيم، در فرهنگ ما هنر يعني كار نيكي كه در حد كمال باشد و در كنار آن كمال فضيلت، دانش، تقوا، رادمردي و جنگاوري به عنوان مصاديق آن آمده است.»
وي تصريح كرد: «وقتي هنر ايران را بررسي مي‌كنيم مي‌بينيم هنر كهن پيش از پهلوي در همين مفاهيم رواج يافته و هنرمندان هم اين مصاديق را در نظر داشته‌اند در حالي كه اسلامي بودن هم قابل توجه است و وقتي ما از هنر اسلامي نام مي‌بريم به معني هنري است كه اسلام آن را تبيين كرده‌است و وقتي مي‌گوييم هنر مسلمان يعني هنري كه توانسته خودش را با ويژگي‌هاي لازم تطبيق دهد . البته اگر اين‌گونه باشد، ما هنر مسلمان خيلي كم داريم. »
وي ادامه داد: «به سبب اينكه در بيشتر كشورهاي مسلمان، استفاده از تصوير را حرام مي‌دانند، هنر در كشورهاي اسلامي ،به مفهومي كه ما امروز از آن مي‌گوييم، رونقي پيدا نكرده است و تنها هنرهاي تزئيني كمي رشد كرده‌اند.»
آيت‌الهي توضيح داد: «در كتاب تاريخ هنر ايران آمده است: “ايرانيان تنها قومي هستند كه در طول 10 هزار سال سر جلوي بت خم نكردند” يعني از ابتدا يكتاپرست و خداپرست بوده‌اند و گوهر خداپرستي در سرشت آنها وجود داشته است.»
آيت‌الهي يادآور شد:« از طرف ديگر با بررسي تاريخ و كشفيات جديد تمدن‌هاي كهن مثل ايلام و سومر كه كهن‌ترين تمدن‌هاي آسياي غربي هستند و حتي از تمدن هند و چين نيز كهن‌تر هستند؛ متوجه مي‌شويم كه تمام اين اقوام كوچندگاني ايراني بوده‌اند كه از جنوب ايران به طرف بادهاي مرطوبي كه از طرف غرب مي‌آمده رفته‌اند. گروه اول در هزاره ششم در خوزستان و گروه دوم در هزارة پنجم در بين‌النهرين اسكان گرفته و تمدن را گسترش داده‌اند . آن موقع ايراني‌ها هنر و فرهنگ داشته و جيرفت ثابت كرد آنچه در بين‌النهرين به وجود آمده ادامه فرهنگ ايراني بوده است . بسياري حماسه‌هاي آنها مانند گيل‌گمش با حماسه فردوسي شباهت خاصي دارد.
به همين سبب است كه هنري كه به نام هنر اسلامي و هنر معماري نام گرفته، از ايران گسترش يافته است تا جايي كه حتي كليساي بيزانس به تقليد از چهارطاقي ساخته مي‌شود و اين راه همچنان ادامه مي‌يابد . مناره‌ها، طاق‌ها و رواق بندي‌هاي اطراف مساجد، شيوه ايراني پيدا مي‌كند و معماري ايراني گسترش بيشتري پيدا مي‌كند . مثل دوران صفويه كه به هند و جاهاي ديگر هم سرايت مي‌كند . اين نشان مي‌دهد كه سومري كه از آغاز هنرش يك هنر مذهبي بوده است ريشه در اصالت ايراني دارد و بسياري از سنت‌هاي كهن سومري، ايلامي و ايراني از هزاره اول و دوم پيش از ميلاد هنوز در ايران رواج دارد. »
وي تاكيد كرد: «فرهنگ ايران يك فرهنگ ديني بوده است يعني به خداي يكتا و كاركردن براي رضاي او باور داشتند.» آيت‌الهي اظهار داشت:« در احاديث اهل‌بيت خيلي حديث مي‌توان در مورد هنر پيدا كرد، حديث‌هايي كه كليد به دست هنرمند مي‌دهند.»
دبير علمي همايش مكتب نگارگري شيراز خاطر نشان كرد:« اسلام براي هنر اسلامي قانون تبيين نمي‌كند و راه را باز مي‌گذارد و به هنرمند آزادي مي‌دهد و مي‌داند هنر قلمرو خلاقيت انسان است و قرآن و اسلام هميشه در قلمرو خلاقيت الهي، كتاب و حكمت سخن مي‌گويند.»
وي گفت:« ما ايراني‌ها در دانشگاه‌ها براي پژوهش ارزشي قائل نيستيم، البته پس از انقلاب اسلامي و به‌ويژه در قلمرو هنر شرايط براي پژوهش بهتر شده است، اما شرايط گذشته باعث شده تا آنچه نوشته شده به وسيله غير ايراني‌ها نوشته شود اما اگر خودمان كمي همت و جستجو كنيم مي‌بينيم آنچه را كه آنها دارند از ما گرفته‌اند.»
وي اضافه كرد:« تنها با يك انديشه پاك و ناب و اسلامي است كه ما مي‌توانيم هنري را داشته باشيم كه در عين حال كه پاسخگوي نيازهاي امروز جامعه اسلامي است، مدون، اسلامي و مطابق با فرهنگ ما نيز باشد.»
اين جلسه با پرسش و پاسخ حاضران به پايان رسيد.
نسخه چاپي
