محمد علي معلم دامغاني، رييس فرهنگستان هنر در مراسم افتتاحيه نخستين همايش «شبيه پژوهي» اظهار داشت:« به كاربردن كلمه نمايش و تئاتر براي تعزيه و شبيه، وهم است زيرا روايتي كه در اينجا گفته مي‌شود اگر چه با حركات نمايشي است اما چون حقيقتي است كه شما را فراتر از عالم تخيل و خيال انساني مي‌برد، نمي‌توان آن را نمايش پنداشت.»

به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، بخش ارائه مقالات علمي نخستين همايش ملي «شبيه پژوهي» با عنوان رويكردي نوين به رويكردي كهن، شنبه 25 آذر همزمان با آغاز هفته پژوهش در تالار ايران فرهنگستان هنر آغاز به كار كرد. اين همايش با حضور استادان، پژوهشگران، دانشجويان و علاقه‌مندان در تالار ايران فرهنگستان هنر آغاز شد. در آغاز اين همايش «محمد علي معلم دامغاني»، درباره حكايت و روايات تاريخي اظهار داشت: «قصه نه افسانه ‌است، نه حكايت، و نه روايت‌هاي برساخته آدمي؛ بلكه آن چيزي است كه مثلا پيامبر خاتم (ص) به واسطه جبرئيل از آن خبر پيدا مي‌كند. و براي بشريت حكايت مي‌كند و براي صاحبان كتاب جاي تعجب است كه يتيمي كه ناخوانده ابجد اين قصص را از كجا آموخت وچگونه بيان كرد.»

وي با اشاره به آيين‌ها و مناسك عاشورايي، افزود:« آيين‌ها و مناسكي كه در گونه نمايش به عنوان شبيه يا تعزيه از عاشورا سخن مي‌گويند در حقيقت بيان مفاهيمي هستند كه با حقيقت آميخته است. در داستان تروا آشيل قهرمان قهرمانان است در حالي كه آشيلي با اين خصوصيات وجود نداشته اما براي به كار بردن مفهومي از شجاعت و دليري اين چنين از او روايت مي‌شود يا در شاهنامه حكيم توس نيز رستم نشانه دليري و عظمت است در صورتي كه خود نگارنده نيز به آن معترف است، اين‌ها اساطيري هستند كه بيشتر بيان مفاهيم‌اند تا مصاديق؛ در صورتكي كه مصاديق خود، بيان كننده مفاهيم هستند.»

علي معلم در همين زمينه به تشريح بيشتر موضوع پرداخت و افزود:« هنگامي كه پدر و مادري درس مظلوميت، شجاعت، ترس يا در حقيقت هر كدام از صفات خوب و بد آدمي را به كودك خود مي‌آموزانند، بهترين راه، آفريدن يك مصداق در حقيقت دروغين است. اين تمثيل يا مصداق شامل صدق و كذب نيست بلكه آن‌ها توسط اين تمثيل مي‌خواهند يك ارزشي را تبليغ كنند، در حقيقت كسي اصرار ندارد به صدق و كذب آن الا نكته ظريفي كه همان مفهومي بودن ماجراست و درسي كه پدر و مادر از طريق بيان آن مطلب مي‌دهند.»

وي شخصيت‌هايي چون ضحاك، رستم و ... را شخصيت‌هاي اساطيري در مقابل شخصيت‌هاي اسوه عنوان كرد و تصريح كرد:« حادثه كربلا براي تمامي مسلمانان يك حقيقت انكارناشدني و قابل قبول است و همه شيعيان آن را به گونه مناسكي مي‌بينند كه در تعزيه و شبيه هيچ كس جاي خالي در نقش ندارد و اين چنين نيست كه گروهي بازيگر باشند و گروهي نيوشنده، بلكه همه در ماجرايند، زيرا همه صاحب عزايند و اين نوع شايد نمايش و شبيه باشد اما در حقيقت به قصد قرب و نزديكي با خداست و يافتن حقيقتي كه معني حيات است و براي نزديك شدن به خدا و رسول خاتم(ص) بيان مي‌شود.»

رييس فرهنگستان هنر به تشريح نمايش در مقابل شبيه خواني و تعزيه پرداخت و ادامه داد:« به كاربردن كلمه نمايش و تئاتر براي تعزيه و شبيه، وهم است زيرا روايتي كه در اينجا گفته مي‌شود اگر چه با حركات نمايشي است اما چون حقيقتي است كه شما را فراتر از عالم تخيل و خيال انساني مي‌برد، نمي‌توان آن را نمايش پنداشت. چنانچه حج و نماز نيز با حركات نمايشي همراه است اما نمايش نيست بلكه به قصد قرب الهي است.»

بنابر اين گزارش در ادامه برنامه وحيد فرجي، رييس حوزه هنري استان قم ضمن تشكر از نهاد هايي كه در پرپايي اين برنامه با حوزه هنري استان قم همكاري كرده اند، اهداف برگزاري اين همايش را ثبت و تقويت تعزيه به عنوان هنر سنتي؛ ايجاد شناخت و خلق تعزيه‌هاي جديد، رويكرد نوين علمي و پژوهشي براي بهره‌برداري در تمام زمينه هاي فرهنگي اجتماعي و هنري در سطح ملي و بين المللي دانست و ابراز اميدواري كرد اين همايش بتواند درجريان ثبت و معرفي جهاني علم تعزيه در جهان كمك كند.

وي وجود هيئت هاي تعزيه، مخاطبين علاقه مند به اين موضوع، مراكز ديني و مراجع عظام در قم را پتانسيل خوبي براي برگزاري اين همايش در قم دانست كه باعث ايجاد دفتر تعزيه در حوزه هنري اين استان شده است و افزود: با سامان دهي و ايجاد اين دفتر فعاليت‌هاي مختلفي در زمينه تعزيه انجام شده است كه از آن جمله مي‌توان به اصلاح و ثبت نسخ تعزيه اشاره كردكه از 30 مجلس معتبر شناسايي شده، كه 4 مجلس با همكاري موسسه دارالحديث و شاعران آييني استان اصلاح و چاپ شده و در دسترس عموم قرار گرفته است.

وي در انتها از همكاري فرهنگستان هنر، پژوهشكده هنر، مركز اسناد كتابخانه مجلس، سازمان اوقاف حوزه هنري استان كرمان، شبكه 4 سيما و...در اين حركت فرهنگي تشكر كرد و خواستار تشكيل دفاتر تعزيه در تمام حوزه هاي هنري كشور شد.
اين همايش تا ساعت 20 روز شنبه 25 آذر با ارائه 11 مقاله علمي و برگزاري مجلس تعزيه در فرهنگستان هنر ادامه دارد.