در مراسم رونمايي از كتاب «دانشنامه هنر و معماري ايراني» احمد سميعي گيلاني، تحقيق و گزينش مترجم را ويژگي بارز آن دانست.
به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، مراسم رونمايي از «دانشنامه هنر و معماري ايراني» پنجشنبه 19 ارديبهشت با حضور «احمد سميعي گيلاني» عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي، «صالح طباطبايي» مترجم کتاب ،« مهدي مقيسه» پژوهشگر و« عليرضا اسماعيلي» معاون پژوهشي و مدير انتشارات فرهنگستان هنر در سراي اهل قلم بيست و ششمين نمايشگاه بين المللي کتاب تهران برگزار شد.
احمد سميعي گيلاني، نويسنده، مترجم و عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب پارسي در اين نشست تلاش صالح طباطبايي را ستود و اظهار كرد:« معمولا در دانشنامه‌هاي غربي اطلاعات درباره هنر و فرهنگ ايراني غلط‌هاي بسياري دارد، اما مترجم اين دانشنامه با احاطه کاملي که به فرهنگ و هنر ايراني داشته، اين گونه اشتباهات را تصحيح کرده است. »
وي تأکيد کرد: « ويژگي مهم اين دانشنامه مبتني بر ترجمه، تحقيق، گزينش و تحشيه مترجم فرهيخته آن است.»
گيلاني درباره آغاز نهضت دانشنامه‌نويسي به تشريح آن دوره تاريخي پرداخت و افزود: «نهضت دانشنامه نويسي در قرن 18 و از کشور فرانسه آغاز شد. اصحاب دايره‌المعارف در اين كشور مهم‌ترين هدفشان اين بود که دانش و فرهنگ را عاميت بخشند و قلمرو هنر و دانش را وسيع‌تر کنند. يکي ديگر از مهم‌ترين اهداف اصحاب دايره‌المعارف كاهش عمق شكاف بين عامه مردم و نخبگان جامعه بود. در ايران نيز پس از انقلاب اسلامي، خوشبختانه جنبش دانشنامه‌نويسي رونق بسياري گرفت كه جنبشي خجسته است.»
استاد زبان و ادبيات فارسي در مورد «دانشنامه هنر و معماري ايراني» ادامه داد: « اين دانشنامه صرفا يک ترجمه نيست، بلکه ترجمه، تحقيق، گزينش و تأليف است. از نظر مکاني به فرهنگ ايراني و از نظر زماني نيز از باستان تا معاصر را دربر مي‌گيرد، از آپادانا شروع مي‌شود و با يزد خاتمه مي‌پذيرد.»
وي همچنين درباره برخي مباحث ترجمه شده در اين منبع گفت:« زماني که قصد داريم يک اثر خارجي را براي ترجمه انتخاب کنيم، بايد بسنجيم که مخاطبان کتاب اصلي در خارج از کشور چه کساني بوده‌اند و همچنين مخاطبان ايراني چه کساني هستند؟ براي مخاطبان خارجي که آشنايي چنداني با فرهنگ ايراني ندارند، توضيحات و حواشي بسياري لازم بوده، که مخاطب فارسي نيازي به اين مباحث ندارد. همچنين برخي اطلاعات جغرافيايي هم در اين کتاب درج شده که نيازي به ترجمه آن‌ها نبوده است.»
سميعي گيلاني در پايان اشاره كرد: «واژه‌نامه‌اي که در انتهاي کتاب درج شده نيز براي مترجمان، محققان و فرهنگ‌نويسان بسيار مفيد است و از نظر زبان، اين ترجمه بسيار مناسب و راحت‌خوان است. مترجم کتاب، واقعا انساني فرهيخته و دانشمند بوده که توانسته چنين اثري را ترجمه كند.»
مهدي مقيسه، هنرمند و پژوهشگر حوزه هنر، در ادامه اين نشست در مورد «دانشنامه فرهنگ و هنر گروو » اظهار داشت:« عموم مستشرقان در تحقيقات خود پيرامون فرهنگ و هنر ايراني اشتباهات بسياري داشته‌اند و استنباط شخصي يك مستشرق بارها و بارها در اين متون تكرار مي‌شود. در فرهنگ گروو نيز که اين کتاب از آن اخذ شده، اين اشتباهات وجود داشته است، اما دکتر صالح طباطبايي حواشي و تعليقات بسياري بر اين ترجمه افزوده و اين دايره‌المعارف را بسيار غني ساخته است.»
وي در مورد تلاش دكتر صالح طباطبايي گفت:« فاصله فرهنگ‌ها نسبت به همديگر بسيار زياد است و مترجم ناچار است پا را از ترجمه متعارف فراتر بگذارد و تحقيق، تحشيه و تعليقه نويسي بسياري داشته باشد. اين مسأله در فرهنگ غربي چندان رايج نيست، ولي دکتر طباطبايي احاطه کاملي بر فرهنگ، فلسفه و هنر ايراني دارد و از اين منظر حتي در بسياري از موارد از نويسندگان اين مجموعه بسيار بادانش‌تر بوده است.»
صالح طباطبايي، مترجم و پژوهشگر اين دانشنامه در مراسم رونمايي اين كتاب اشاره كرد:« در پايان هر مدخل در اين کتاب يک کتابنامه درج شده که همه آن منابع اغلب غربي است. براي نگارش يک دانشنامه آن هم در حوزه هنر و معماري بايد تحقيقات بسيار گسترده و بنيادين صورت گيرد. بيشتر تحقيقات درمحوطه‌هاي استاني ايران، توسط محققان اروپايي صورت گرفته است و ما تحقيقات ايراني، بسيار کم داريم و نمي‌توانستيم دانشنامه بنويسيم. بنابراين، ترجمه اين كتاب براي من نوعي جبر بود. چون احساس مي‌كردم جاي آن خالي‌است و در ضمن بنيه و بضاعت تحقيق در همه اين زمينه‌ها را هم نداشتم.»
وي در ادامه با اشاره به نقص‌هاي اين منبع بيان كرد:« فرهنگ گروو به هنرمندان معاصر ايراني كمتر پرداخته است و تنها هنرمنداني را مورد توجه قرار داده‌است كه آوازه جهاني دارند و ما در نخستين انتشار اين مجموعه نمي‌توانستيم تغييري در آن صورت دهيم، اما در مكاتبات ما با نويسندگان فرهنگ گروو اصرار كرده‌ايم كه ديدگاه جامع‌تري نسبت به هنرمندان ايراني داشته باشند و از طرف ديگر، قرار ما با انتشارات فرهنگستان هنر هم اين است که در انتشارهاي بعدي اين ترجمه کتابچه‌اي حاوي اطلاعات به روز شده از خود فرهنگ گروو و برخي نکات اضافه شده توسط خودمان، همراه کتاب منتشر شود.»
طباطبايي در پايان در مورد محاسن اين فرهنگ افزود: « اطلاعات اين دانشنامه بسيار به روز و کامل است و به ايران بزرگ از باستان تا امروز مي‌پردازد.»
دانشنامه «هنر و معماري ايراني» ترجمه صالح طباطبايي از دائره المعارف 34 جلدی «The Grove Dictionary of Art »، توسط انتشارات فرهنگستان هنر در قطع رحلي و تيراژ 1500نسخه منتشر شده‌است.
نسخه چاپي
با سپاس از فرهنگستان هنر و انتشارات آن که اين چنين اثر ممتازی را منتشر کرده است ضمناً از آقای دکتر طباطبایی تقاضا دارم همان طور که قول دادند از به روز رسانی اين فرهنگ غفلت نکنند
