پژوهشکده هنر، نخستین نشست از سلسله نشست‌های «هنر شرق» را به بررسی و تحلیل کتابِ طبیعت در هنر باستان، با حضور نویسنده اين کتاب اختصاص داد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده هنر، در این نشست، که عصر روز شنبه نهم اردیبهشت، در محل پژوهشکده و با حضور علاقه‌مندان برگزار شد، ابتدا دکتر غلامعلی حاتم به پاره‌ای از مباحث کتابِ طبیعت در هنر باستان اشاره کرد و با بیان ضرورت نگارش چنین کتابی یادآور شد: در این کتاب، مهم‌ترین پدیده‌های هنری طبیعت، که از دوران باستان به جا مانده است، بررسی می‌شود. وی آنگاه کاوش نسبت میان اسطوره و هنر ایران باستان از منظر مطالعات انسان‌شناسی، مطالعات هنر تطبیقی و نیز نمادشناسی را از ویژگی‌های برجسته این اثر پژوهشی دانست. در ادامه نوبت به دکتر عفت‌السادات افضل طوسی مؤلف این کتاب و عضو هیئت علمی دانشگاه‌الزهرا رسید که به طرح مباحث و دیدگاه‌های خود بپردازد.

گام نخست؛ تعیین نسبت انسان با جهان

خانم دکتر طوسی در آغاز سخن با ذکر این نکته که: من در نگارش این کتاب بیشتر در پی یافتن پاسخی برای پرسش‌های خودم بوده‌ام خاطرنشان کرد: اولین قدم برای بلوغ ذهن انسان این است که نسبت خود را با جهان پیرامونش روشن کند و جایگاه خودش را به درستی تعریف و تعیین کند و بداند که در این جهان چه کاره است و اصلاً کجای این جهان ایستاده است؟ بعد از آن نوبت به تعیین نسبت ما با طبیعت اطرافمان می‌رسد.

از کشف و ادراک طبیعت تا زایش اسطوره

مؤلف کتاب در اینجا با تبیین نسبت ادراک انسان با طبیعت در پیدایش و تکامل اسطوره اظهار داشت: اسطوره‌ها در اینجا رابطه انسان با طبیعت و رابطه انسان با خدایان را شکل می‌دهند. وی، سپس، شرحی از رابطه انسان با پدیده‌های طبیعی از انسان نئاندرتال تا انسان هوشمند و سیری از تفکر در طبیعت و شناخت آن را در یک افق هستی‌شناختی ارائه کرد.

ماهیت جستجوی بشر در فهم طبیعت

این مدرس و پژوهشگر هنری در ادامه به ریشه‌یابی و کاوش در ماهیت جستجوی بشر برای فهم طبیعت و تفسیر طبیعت پرداخت و ظهور ایزدان و ارباب انواع و اساطیر را در بستر باورپذیر ساختن و قابل شناخت کردن جهان و روشن کردن جایگاه انسان در جهان توجیه و تفسیر نمود. وی، سپس، به درس‌آموزی انسان از طبیعت و بیان مواردی از آن مانندِ تدفین هم‌‌نوع تا سدسازی و... پرداخت و اشکال و مراحل رابطه انسان با طبیعت را بیان کرد.

از «طبیعت» تا «تخیل»

نویسندة کتاب در ادامه به ترسیم هندسة درک طبیعت و ظهور تخیل پرداخت و پیدایش تمامی اشکال فعلیت و خلاقیت هنری را متأثر از بازتاب طبیعت و انعکاس آن شمرد.

از «طبیعت» تا «تقدّس»

وی آنگاه با اشاره به روایات مقدس و اسطوره‌ای و شواهد آن در جوامع ابتدایی، به سیر تقدّس در طبیعت از جمله کوه و سنگ و چشمه‌ها و... در ارتباط با خدا و معنویات اشاراتی نمود و گونه‌شناسی روابط انسان و طبیعت و تقسیم‌بندی عناصر طبیعی مثبت و منفی را طرح کرد. پایان‌بخش سخن مؤلف کتاب در این نشست، سیر ادراک طبیعت در ایران باستان، سخن از سرشت وجودی انسان در پرتو فره و حرمت نهادن به ذات هستی، برداشت از قوانین طبیعی در زندگی انسان ایرانی و دانستن و دریافتن خویش در ذیل طبیعت و به‌مثابه بخشی از تمامیت آن بود. در پایان این نشست به برخی از پرسش‌های حاضران پاسخ داده شد.

گفتنی است پژوهشکدة هنر، سلسله نشست‌های «هنر شرق» را با طرح مباحث تخصصی از این گسترة اندیشگی ـ معرفتی و زیبایی‌شناختی را با حضور صاحب‌نظران و علاقه‌مندان مباحث و مطالعات هنرپژوهی ادامه خواهد داد.