کتاب حکمت و آداب معنوی در هنر اسلامی و تجلیات آن بر هنر انقلاب اسلامی ایران، تألیف محمدعلی رجبی‌دوانی، عضو پیوسته فرهنگستان هنر، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، نشست تخصصی معرفی و بررسی کتاب حکمت و آداب معنوی در هنر اسلامی و تجلیات آن بر هنر انقلاب اسلامی ایران، صبح یک‌شنبه، دوم بهمن 1401، با حضور استادان، دانشجویان و علاقه‌مندان در سالن گلستان هنرِ فرهنگستان هنر برگزار شد.

مسعود ناصری، دبیر این نشست، ابتدا به معرفی کتاب پرداخت و گفت: این کتاب را مؤسسه تألیف‌، ترجمه و نشر آثار هنری (متن)، با همکاری سوره مهر و دانشگاه آزاد اسلامی (واحد استاد محمود فرشچیان)، در قطع رحلی و هفت فصل، منتشر کرده است.

او سپس به فصولی که محمدعلی رجبی به رشته تحریر درآورده اشاره کرد و گفت: فصل نخست این کتاب به «تفکر اسلامی، ساحت دل‌آگاهی»، فصل دوم به «فتوت و آداب جوانمردی»، فصل سوم به «هنر، معرفت قلبی انسان»، فصل چهارم به «هنرهای اساطیری»، فصل پنجم به «ممیزات هنر اسلامی»، فصل ششم به «هنر در زمانه غربت و انتظار»، و آخرین فصل هم به «تجلی آداب معنوی در هنر انقلاب اسلامی» اختصاص دارد که در این نشست استادان حاضر به بررسی آن می‌‎پردازند.

سپس محمدعلی رجبی سخنان خود را شروع کرد و گفت: با نام و یاد الله آغاز می‌کنیم؛ زیرا که هیچ سخنی جز او نداریم. ما فقط در مقام شرح اسمای الهی هستیم. حکیم حقیقی خود خداوند است و در گذشته به کسانی که توانستند نسبتی با حضرت حق پیدا کنند و محرم قرار گیرند حکیم گفته می‌شد.

عضو پیوسته فرهنگستان هنر، با بیان این مطلب که همه اسما شایسته خداوند است و حکمتْ بیان آن گفتاری است که خداوند در شأن و مقام خود می‌گوید، به ترشیح بیشتر «حکمت» با جمله‌ای از استاد معارف پرداخت و یادآور شد: هنگامی که به استاد معارف گفتند «حکمت را در یک جمله کوتاه تعریف کنید»، ایشان گفت: «مگر بحر را می‌شود در کوزه‌ای ریخت؟» سپس استاد معارف افزود: «حکمت سخن وجود با خود است.»

رئیس گروه تخصصی هنرهای سنّتی و صنایع‌دستی فرهنگستان هنر به آداب معنوی، که در کتاب به آن پرداخته، اشاره و تصریح کرد: منظور از آداب معنوی حلقه مفقوده علم جدید است.

مؤلف این کتاب سپس به نظام استاد و شاگردی پرداخت.

حسن بلخاری، استاد دانشگاه تهران، دیگر سخنران این نشست بود که با رویکرد حکمت و فلسفه به بررسی کتاب پرداخت و گفت: ذکر این نکته در ابتدا ضروری است که فلسفه مبتنی بر عقل و استدلال است و حکمت مبتنی بر عقل و نقل و شهود است. برخی در قلمرو هنر نظریه‌پردازی می‌کنند و حوزه معرفتی را می‌گشایند، برخی نیز هنر را مهارت می‌دانند و به خلق اثر می‌پردازند. برخی نیز هر دو وجه را توأمان دارند که آقای دکتر رجبی این هر دو وجه را در خود دارد.

او سپس به آیات و روایات قرآنی، و همچنین به تشریح بیشتر حکمت پرداخت.

در ادامه این نشست، حسین یاوری، عضو گروه تخصصی هنرهای سنّتی و صنایع‌دستی، به بحث و بررسی این کتاب پرداخت و گفت: اگر بخواهیم درباره این کتاب صحبت کنیم، ابتدا باید به شجره استاد رجبی اشاره کنیم که پدر ایشان، علی رجبی‌دوانی، از روحانیان فرهیخته‌ای بودند که آثارشان بعد از رحلت ایشان همچنان هویداست. ایشان چند ویژگی داشتند؛ یکی اینکه زمینه‌سازی دینی را از خانواده خود آغاز کردند که در فرزندانشان مشهود است؛ دیگر اینکه روحیه پژوهش و سیر در تطور و تحولات داشتند که در کتاب‌هایشان می‌توان مشاهده کرد؛ همچنین، زندگی ایشان به گونه‌ای بود که این معرفت در زندگی فرزندان و نوادگان ایشان نیز ادامه پیدا کرد.

عبدالمجید شریف‌زاده، عضو گروه تخصصی هنرهای سنّتی و صنایع‌دستی فرهنگستان هنر، سخنان خود را از شاگردی‌اش نزد محمدعلی رجبی آغاز کرد و به اهمیت رابطه استاد و شاگردی پرداخت و گفت: بیش از سی سال است که در محضر استاد رجبی شاگردی می‌کنم و این افتخار نصیب بنده شد که مطالبی از ایشان، در حوزه هنرهای سنّتی ازجمله اینکه چگونه در این مسیر حرکت کنیم، آیین فتوت چیست و چه چیزی دلیل راه ما و نجات ماست، آموخته‌ام.

او در ادامه به ذکر خاطرات و مباحثی پرداخت که امروزه در دانشگاه‌ها نادیده گرفته می‌شوند و صبر و حوصله را یکی از راه‌های اصلی یادگیری این هنرها دانست.

این نشست با پرسش و پاسخ حاضران نشست ادامه پیدا کرد.

در اینجا می‌توانید فایل صوتی نشست را بشنوید.