در نشست «استانداردهای فرادادهای برای سازماندهی و حفاظت اسناد و منابع دیجیتالی»، که به همت «معاونت پژوهش و منابع دیجیتالِ سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران» و «کتابخانه و مرکز اسناد فرهنگستان هنر» برگزار شد، استانداردهای ذخیره، نگهداری و استفاده از اسناد و منایع دیجیتال بررسی شد.
در این نشست، که به همت «معاونت پژوهش و منابع دیجیتالِ سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران» و «کتابخانه و مرکز اسناد فرهنگستان هنر» برگزار شد، استانداردهای ذخیره و حفاظت محتواهای دیجیتال در سامانه‌های منابع دیجیتال و شرایط استفاده از آنها بررسی شد.
نشست تخصصی «استانداردهای فرادادهای سازماندهی و حفاظت اسناد و منابع دیجیتالی» روز شنبه ۱۶ مهر ۱۴۰۱، با حضور علیرضا انتهایی، مدیرکل پردازش منابع دیجیتال «سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران»، اسماعیل پناهی، رئیس و نرگس خانی، لاله زابلی زاده، ناهید صفری، زینب قدیانی، غزاله مظفری و ابوالفضل بهجت، کارشناسان «کتابخانه و مرکز اسناد فرهنگستان هنر» در سالن «موزه کتاب و میراث مستند ایرانِ» کتابخانه ملّی برگزار شد. در این نشست، علیرضا انتهایی، نخست به معرفی منابع و خدمات سامانه‌های دیجیتال این سازمان، شامل نسخ خطّی، اسناد آرشیوی، منابع غیر کتابی (عکس، پایان‌نامه، اعلامیه، نقشه و غیره)، منابع چاپ سنگی، کتابهای چاپی نفیس، کتابهای دیجیتال و سامانه نشریات ایران (سنا) پرداخت.
مدیرکل پردازش منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی در ادامه اظهار کرد: تعیین هویت منابع چاپی و کاغذی، فرایندی مشخص دارد، اما منابع دیجیتال ماهیتی متفاوت در تعریف و ثبت اطلاعات دارند. تعریف و ثبت اطلاعات منابع دیجیتال، مستلزم دستیابی به استاندارد فراداده‌ها ((metadata، به عنوان داده‌های ساختاریافته‌ای است که در طول زمان، اَسناد الکترونیکی را اطمینان‌پذیر، معنی‌دار و دسترس‌پذیر می‌کند. این استاندارد، روشی ساختارمند برای توصیف «هویت»، «اصالت»، «محتوا» و «ساختار» اسناد ارائه می‌دهد.
انتهایی، با بررسی مفهوم کتابخانه دیجیتال و فرایند تبدیل کتابخانه‌های سنتی به کتابخانه‌های دیجیتال، به تبیین وضعیت فرادادههای به‌کار رفته در سامانه‌های دیجیتال و طراحی مدل فرادادهای برای مدیریت اسناد الکترونیکی در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی پرداخت. وی افزود در تدوین استانداردهای فرادادهای، برای بهبود تعامل معنایی در فرادادههای منابع دیجیتال، یکپارچه‌سازی اطلاعاتِ دو بخش نحوی و معنایی حائز اهمیت ویژهای است. تعامل معنایی، خود مستلزم قابلیت روابط معنایی در بازیابیِ هوشمند اطلاعات است که نیاز به ابزارهای برقراری روابط معنایی، مانند اصطلاح‌نامه‌ها و هستی‌شناسی‌ها دارد.
سپس، مدیرکل پردازش منابع دیجیتال گزارشی از تجربه‌های عملیِ سازماندهی منابع دیجیتال در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ارائه داد. وی در این گزارش به روند به‌‌کارگیری طرح‌واره دوبلین کور (Dublin core) و تهیه نگاشت دوبلین کور به مارک ایران و پروژه‌های دیجیتال‌سازی اسناد و منابع و نیز مدیریت فراداده‌ها در پروژه سامانه حمد (حافظه ملی دیجیتال ایران) به‌عنوان سکوی (پلتفرم) مرکزی ارائه خدمات دیجیتالِ سازمان و درگاه جامع سایر سامانه‌های سازمان پرداخت. بخش پایانی نشست، به پرسش و پاسخ و گفتگو بین شرکت‌کنندگان و سخنران نشست اختصاص یافت.
در ادامه شرکت‌کنندگان در نشست، از میان تالارهای ساختمان کتابخانه ملی، به بازدید از تالارهای خوارزمی (اسناد و کتابهای خطی و نادر)، خواجه نصیرالدین طوسی (پیایندها و نشریات)، ابن‌ندیم (منابع مرجع و کتابشناسی)، ابن سینا (منابع علوم انسانی)، فارابی (منابع علوم اجتماعی و هنر)، کمال‌الدین بهزاد (منابع غیر کتابی)، رقومی (منابع دیجیتال) و موزه کتاب و میراث مستند ایران، و گفتگو با مدیران و تبادل اطلاعات با کارشناسان بخشها، درخصوص فرایندهای فراهم‌آوری و تأمین منابع، پردازش، سازماندهی و فهرست‌نویسی، دیجیتال‌سازی، اهدا و مبادله، نرم‌افزار کتابداری رسا، و نیز ضوابط و مراحل صدور شاپا و فیپا پرداختند.
پس از آن رئیس و کارشناسان کتابخانه و مرکز اسناد فرهنگستان هنر با حضور در ساختمان «سازمان اسناد ملی ایران» از بخش‌های مختلف «آرشیو ملی ایران» بازدید کردند. مطابق قانون، «کلیه اوراق، مراسلات، دفاتر، پرونده‌ها، عکسها، نقشه‌ها، کلیشه‌ها، نمودارها، فیلم‌ها، نوارهای ضبط صوت و سایر اسنادی که در دستگاه دولت تهیه شده یا به دستگاه دولت رسیده‌است و به‌طور مداوم در تصرف دولت بوده از لحاظ اداری، مالی، اقتصادی، قضایی، سیاسی، فرهنگی، علمی، فنی و تاریخی به تشخیص سازمان اسناد ملی ایران ارزش نگهداری داشته باشد» در آرشیو ملی ایران نگهداری می‌شود.
بازدیدکنندگان باحضور در چهار اداره کل «شناسایی و فراهم‌آوری»، «حفاظت، نگهداری و مرمّت»، «تنظیم و پردازش» و «خدمات آرشیوی»، از نزدیک با گردش کار و تجهیزات و فرایندهای فراهم‌آوری، ارزشیابی، مرمت، پردازش، نگهداری اسناد و خدمات اطلاع‌رسانی و ارتباطات آرشیو ملی ایران آشنا شدند و درخصوص چالش‌ها و مسائل آرشیو و اسناد و راهکارهای آن با متخصصان آرشیو به گفتگو نشستند.
در این بازدید درخصوص تبادل تجربه و دستاوردهای علمی و نیز گسترش تعامل و همکاری برای اجرای طرح‌های مشترک پژوهشی در حوزه اسناد، اطلاعات و منابع هنری، برگزاری دورههای آموزشی و مهارت‌افزایی، تبادل منابع چاپی و دیجیتال هنر، در قالب تفاهم‌نامه همکاری مشترک توافق شد.
برای آگاهی از اخبار کتابخانه و مرکز اسناد فرهنگستان هنر اینجـا کلیک کنید.
نسخه چاپي
