پيشگفتار
فراسوي ايمان: هنر مدرن و تخيل مذهبي نمايشگاهي است كه نظاير آن در اين كشور بهندرت بر پا شده است ـ نمايشگاهي كه فراتر از جاذبة مسلم گردآوردن نقاشان نامدار (غايتي كه اين به تبع حاصل است) در پي كشف مضنوني پيچيده، چندبُعدي و گاه دستنيافتني است كه مرزهاي فرهنگي، تاريخي و فكري را درمينوردد. اين نمايشگاه سادهاي نيست، بلكه نمايشگاهي است كه رهآوردي پر بار براي بينندهاي خواهد داشت كه مشتاق توجه به موضوعي مهم و اساسي در هنر قرن بيستم است. فراگيرندگي مضمونهاي گستردة مذهبي و مفهومي در هنر قرن بيستم غرب ممكن است در نگاه نخست با دنيوي كردن بسياري از جنبههاي زندگي دوران متضاد نمايد. شالودههاي مذهبي بخش زيادي از هنر غربي پيش از اين قرن ــ از مضاميناش گرفته تا منابع حمايتي و مقاصد عبارتي آن ــ آشكار و انكارناپذير است. اما در هنر قرن بيستم بُعد مذهبي بررويهم نكتهسنجانهتر، غالباً انتزاعيتر و بهناگزير شخصيتر است. ما از وادي تصاويري كه با پيامي روشن و غايتي كاربردي خلق شدهاند، به دنيايي از مكاشفة معنوي فردي و تصاوير و زبانهاي ديداري شخصي قدم ميگذاريم كه بيشتر در پي كشف و بازخواني است تا تعريف و تجويز. بعضي از نقاشان شمايلهاي آشناي مذهبي را بهصورت وسايل بياني قابل دسترس براي معنا بخشيدن به فرهنگ و ذهنيتي متعلق به دورانهاي پيش بهكار بردهاند ــ دستساختههايي كه در تصويرسازي اساساً مدرنِ مبتني بر نهادن، بيقاعدگي و ناهمسازي بهكار ميروند. برخي ديگر بهطور كلي شمايل را كنار گذاشتهاند تا پيوندهاي معنوي عرفانيتر در تصاوير انتزاعي پر ابهام را بكاوند. بيانهاي ديداري، اهداف معنوي و دستاوردهاي هنري بسيار گوناگوناند، اما شيفتگي نسبت به مواجهة هنر و تجربة مذهبي رشتهاي است كه همة آنها را به هم ميپيوندد. در اين نمايشگاه، اين جريانهاي فراگير تجربه و تفكر مذهبي را ميتوان در آثار بسياري از مهمترين نقاشان و مكتبهاي نقاشي قرن بيستم پي گرفت. فراسوي ايمان، مانند مباحثي كه نقاشان اين نمايشگاه به آنها پرداختهاند، بيشتر نمايشگاهي است براي تعمق تا تماشاي محض. خود آثار به نمايش درآمده محصول تعمق ژرف در مباحث اساسي هستي و معنويت در زندگي است، و نمايشگاه به نحوي طراحي شده است كه بيننده را به ايجاد ارتباط با آثار واميدارد (همانگونه كاري كه رُزماري كراملين در اين كتاب در گفتگو با داويد فريدبرگ ميكند). در وراي زيبايي ناب آثار و لذت ديداريِ حاصل از تماشايشان، دعوتي روشن براي تجربه عقلانيتر و تفكربرانگيزتر نيز نهفته است. برپايي اين نمايشگاه ابتكار رُزماري كراملين بود كه پس از سالها انديشه دربارة آن در سال 1994 به كمك گالري ملي ويكتوريا دست به كار تحقق بخشيدن به اين طرح شد. از آن پس وي از طريق مذاكرات پيچيدة بسيار با امانتدهندگان آثار و همكاران اين مجموعه، پيگير موضوع شد و در رفع مشكلات مورد حمايت كميتة برجستهاي از مشاوران سراسر دنيا قرار گرفت. آن نمايشگاه و اين مجموعهاي كه در دست داريد گواه بينش روشن و عزم استوار اوست. از هيئت امناي گالري نيز بابت حمايت از نمايشگاهي چنين بلندپروازانه و پيچيده سپاسگزاري بايد كرد؛ نمايشگاهي كه با اين اعتقاد برگزار شد كه تجربهاي كه ما براي مخاطبان خود فراهم ميآوريم ارزش هزينههاي هنگفت و بسياري مشكلات تداركاتي چنين طرحي را دارد. اهميت هر نمايشگاه به سخاوت امانتدهندگان آثار است و ما به سخاوتمندانهترين وجه از حمايت صاحبان خصوصي و دولتي آثار در سراسر دنيا برخوردار بودهايم. از همة آنها صميمانه سپاسگزاريم. بهويژه از حاميان اصلي نمايشگاه قدرداني ميكنيم، از خانواده مرداك، كه از آغاز توجه خاصي به پيشرفت كار نمايشگاه داشتند و در تحقق آن سخاوتمندانه كمك مالي كردند. بدون كمك آنان، و ياري حمايتكنندگان مالي ــ خواهران رحمت، استراليا؛ شركت ام.اي.بي؛ راكفورد اينترنشنال؛ و كانال هفت ــ ملبورن ــ اين نمايشگاه در حد رؤيايي وسوسهانگيز باقي ميماند.
فهرست مطالب
نويسندگان پيشگفتار فراسوي ايمان: هنر مدرن و تخيل مذهبي رزماري كراملين فراسوي ايمان و قدرت تصور داويد فريدبرگ در گفتگو با رزماري كراملين تحقق بخشيدن به هيچ مارك سي. تيلور فراسوي ايمان: سير هنرمندانه دايانا آپوستولوس ـ كاپادونا ارتباط متقابل: مذهب و هنر فريدهلم منكس از نگاه فمينيسم مذهبي ورونيكا لوسن و الين وينرايت آموزش براي فراسوي ايمان در قرن بيست و يكم ماريا هريس شگفتزده از ديدن مارگارت وودوارد آثار آشنايي با نقاشان شرح كوتاه زندگي نقاشان فهرست الفبايي نقاشان نمايه نويسندگان كساني كه دربارة آثار چاپ شده در اين كتاب مقالة تحليلي نوشتهاند، متعلق به كشورها و فرهنگهاي متفاوتاند، و هركدام اصول و نظام فكري متفاوتي را ارائه ميكنند. آراء و ديدگاههايشان را ما در اين مجموعه كنار هم قرار دادهايم. رُزماري كراملين دوگ آدامز. مدرس مذهب و هنرها. مدرسه مذهبي پاسيفيك، كاليفرنيا، ايالات متحده. دايانا آپوستولوس ـ كاپادونا. استاد در مذهب و هنر، دانشگاه جورج تاون، واشينگتن دي ـ سي، ايالات متحده. جيمز آر. بلاتلر. استاد تاريخ هنر، دانشگاه فرفيلد، كانكتيكات، ايالات متحده. آندرو بولن. شاعر و استاد فلسفه. دانشكده الهيات، ملبورن، استراليا. مري چارلز ـ ماري. نويسنده ـ هنرهاي مذهبي و ديداري. استاد الهيات، دانشگاه ناتينگهام. انگلستان. آرماندو كولينا. مدير، گالري آرويل، مكزيكوسيتي، مكزيك. انيروبل كرومبي. مدير ارشد عكاسي. گالري ملي ويكتوريا، استراليا. رُزماري كراملين. مدير مهمان، سردبير فراسوي ايمان، استاد هنر و مذهب. استراليا. جين داگت ديلنبرگر. مدير، استاد، امرتيا، گراجوئيت تئولوجيكال يونيون، بركلي، ايالات متحده. تام دِوُنشِر ـ جونز. مورخ هنر، از بنيانگذاران گروه بينالمللي هنرها و مسيحيت، لندن، انگلستان. جفري ادواردز. مدير ارشد، پيكرهسازي و شيشه، گالري ملي ويكتوريا، استراليا. فيونا اليوت. مترجم، استاد دانشگاه ادينبورگ، اسكاتلند. اودري فلاك. نقاش و نويسنده، نيويورك، ايالات متحده. داويد فريدبرگ. استاد تاريخ هنر، دانشگاه كلمبيا. آندرو ملون. استاد، گالري ملي هنر. واشنگتن دي ـ سي. ايالات متحده. پاتريشيا فولرتون. مدير و نويسنده، استراليا. كلي گلاتلي. دستيار ارشد، عكاس استراليايي، گالري ملي استراليا. جان گرگوري. رئيس، ادارة هنرهاي ديداري، دانشگاه موناش، استراليا. ماريا هريس. معلم، صاحبكرسي در مطالعات بينامذهبي، دانشگاه جان كارول، كليولند؛ نيويورك، ايالات متحده. دبورا جي. هينز. مدير مطالعات زنان و استاد هنرهاي زيبا، دانشگاه دولتي واشينگتن، ايالات متحده. هاينريش هايل. نويسندة متخصص در هنرها كه در كلن آلمان، زندگي و فعاليت ميكند. تريسي جاد. دستيار ارشد مديريت، گالري ملي ويكتوريا، استراليا. ورونيكا لوسن. استاد ارشد الهيات، مجموعه دانشگاهي آكيناس، دانشگاه كاتوليك استراليايي، بالارات، استراليا. كتي ليهي. مدير گراوور و طراحي، گالري ملي ويكتوريا، استراليا. هلن لايت. استراليا. مدير موزة يهودي استراليا. گرد ليندر. مورخ هنر. مدير، موزة پانوراما، باد فرانكنهاوزن، آلمان. هرمان لومبارتز. استاد الهيات پاستورال، دانشگاه كاتوليك لوون، بلژيك. گوردون موريسون. رئيس بخش مديريت نمايشگاهها و مجموعههاي هنري، گالري ملي ويكتوريا، استراليا. پاتريك نگري. استاد هنر، مذهب و فرهنگ، كالج ديوينيتي، استراليا. رادپا تندن. هماهنگكننده، مؤسسة فناوري و هنرها، سيدني، استراليا. جوليت پيرز. مورخ هنر، نويسنده، استاد دانشگاه، ملبورن، استراليا. چارلز پيكستون. منتقد هنري، كشيش كليساي انگلستان، سنت لارنس، كاتفورد، انگلستان. يوهانس روريگ. مورخ هنر، استاد، كلن، آلمان. جوديت رايان. مدير ارشد، گالري ملي ويكتوريا، استراليا. هورست شوبل. استاد دانشگاه فيليپس، ماربورگ؛ مدير مؤسسة كليساسازي و هنر معاصر مذهبي، آلمان. پتا آلن شرا. پژوهنده، فعال در زمينة فيلمسازي مستقل، استراليا. جفري اسميت. مدير، هنر قرن بيستم استراليا، گالري ملي ويكتوريا، استراليا. جيسون اسميت. مدير، هنر معاصر (استراليايي و بينالمللي)، گالري ملي ويكتوريا، استراليا. ماريا استرجيو. مورخ هنر، زوريخ، سوئيس. ژاكلين استركر. مورخ هنر، گالري ملي ويكتوريا، استراليا. مارك سي. تيلور. استاد علوم انساني، كالج ويليامز، ماساچوست، ايالات متحده. كنت واچ. استاد ارشد، مدرسه مطالعات در زمينة هنرهاي خلاق. كالج هنري ويكتوريا، دانشگاه ملبورن، استراليا. اِلين وينرايت. استاد مطالعات انجيلي، الهيات فمينيستي، كالج الهيات بريزبين (Brisbane)، استراليا. اولين وايس. معاون سرپرست، موزة لودويگ، كلن، آلمان. كاترينا وينكز. مورخ هنر، مدير موزة اسقفي كلن، سردبير هنر و كليسا، آلمان. تام وولف. نويسنده، ايالات متحده. مارگارت وودوارد. آموزشگر ـ هنرها، فرهنگ، عدالت اجتماعي. استراليا. لينارِن. استاد تاريخ هنر؛ باكريستاها چستلر و كايلي اسپنسر. كالج گوستاو آدولف، مينه سوتا، ايالات متحده.