آرم فرهنگستان هنر
سيماي سلطان محمد نقاش
سيماي سلطان محمد نقاش تاریخ ثبت : 1391/02/30
طبقه بندي : کتاب ,
موضوع : سيماي سلطان محمد نقاش
نویسنده : دكتر يعقوب آژند
عکس :
ویراستار : <#f:16/>
چاپ اول : بهار 1384
چاپ و صحافي : شادرنگ
تعداد صفحات : <#f:19/>
اطلاعات بیشتر : سيماي كتاب تأمل و تتبع دربارة سلطان محمد و كارستان او از چند موضع در حوزة توجه قرار گرفت. نخست اينكه تاكنون تحقيقي كامل كه حق مطلب را دربارة او به تمامي ادا كند،‌ وجود نداشت. سلطان محمد تبريزي گرچه هستة مركزي مكتب نگارگري تبريز بود و او را مي‌توان نمونة جامعيت هنرمندان عصر خود برشمرد، ولي بي‌عنايتي محققان بخصوص محققان وطني او را مغفول گذاشته و از شناسايي بي‌بهره كرده است و البته ضعف هنرپژوهي در كشورمان هم اين ملالت را موجه مي‌سازد. انگيزة مهم ديگر اقدام متين فرهنگستان هنر از براي «يادكرد جهاني» اين هنرمند فحل تاريخ نگارگري ايران است كه نگارنده را واداشت طرحي جامع به منظور شناخت كام، شرح احوال و كيفيت آثار او پيشنهاد كند كه پسند واقع شد و اين توفيق كلاني براي نگارنده بود تا اين جستار كم‌توان را در چهار فصل فراهم آورد. فصل اول به بررسي سيماي سلطان محمد در منابع دورة صفوي اختصاص يافت. در اين فصل با اينكه ابداع و ابتكار او در عوالم نگارگري در نظر ارباب منابع برجسته و ستودني بوده ولي جز به اختصار و ايجاز، بياني كامل نيافته است. تمامي منابع اين دوره به شيوة سال‌شماري دربارة او فحص شد و آنچه حاصل آمد ثبت گرديد. در فصل دوم سيماي سلطان محمد در تحقيقات هنرپژوهان در عرض يك سده (سدة بيستم) بررسي شد. در اين فصل تمامي تلاش نگارنده مصروف بر اين نكته بود كه به تمامي تحقيقات هنرپژوهان جهان دست يابد ولي متأسفانه گاهي با همة جست و خواست، اين نيت حاصل نشده و نگارنده به سبب عدم دسترسي به بعضي از اين تحقيقات و نيز ضيق وقت از ديدار آنها محروم گشت؛‌ از جمله آنها بود كتاب دوجلدي شولتس در سال 1914 در باب نگارگري ايران به زبان آلماني، و مقالة‌‌مواردي (M. Adey) دربارةنگاره‌هاي منسوب به سلطان محمد در مجلة بارلينگتن‌هاوس، شمارة 15 (1914) و كتاب روسي كريموف با عنوان سلطان محمد و مكتب او؛ گرچه بايد اين نكته را هم يادآور شدم كه كلياتي دربارة نحوة برخورد آنها با كارستان سلطان محمد فراچنگم آمد و شمايي از اطلاعات آنها در ذهنم شكل گرفت و نهايت به اين نتيجه منتج شد كه نبود آنها در ميان آثار بررسي‌شدة اين جستار، چندان لطمه‌اي بر سياق كار وارد نكرده است، چون مبناي بيشتر اين تحقيقات بر تكرار اطلاعات محققان پيشين استوار شده است و حرف نو كمتر دارند مگر آنهايي كه كارستان سلطان محمد را از نزديك تتبع كرده‌اند. شايد از مجموع هنرپژوهان جهان كه آثارشان در اين مقام ارزيابي‌شده، تنها چندتن مانند ايوان اسچوكين (I. Stchoukine)، استوارت‌كري‌ولش و سوچك توانسته باشند مضامين جديد و نگره‌اي نو دربارة سلطان و كارستان او پيش‌ رو نهند. فصل سوم اين پژوهش هم به سيماي سلطان محمد در مقالات هنرپژوهان جهان اختصاص يافت. چنانچه گذشت، دربارة سلطان محمد مقالة مستوفايي كه بر تمامي جزئيات و تفصيلات زندگي و آثار او شمول داشته باشد، بسيار اندك است و در ين فصل هم اندك مقالات مستقل دربارة‌ او و هم بخشي از تحقيقات بعضي از هنرپژوهان كه آثار او را بيشتر مطمح نظر قرار داده‌اند، آمده است. در اين مقالات هم چيزي كه بيشتر به ديده مي‌نشيند تكرار اطلاعات در خصوص سلطان محمد و آثار اوست. فصل چهارم اين جستار،‌ سيماي سلطان محمد در كارستان او عنوان‌بندي شد كه آثار رقم‌دار و منسوب به او همراه توصيفات بعضي از هنرپژوهان يا نگارنده ارائه گرديد. در ارزيابي اطلاعات و داده‌هاي منابع گرچه ادعاي نقد و نظر در ميان نيست، ولي موضعي كه اختيار شد عاري از برداشت‌هاي منتقدانه و نظرآوري نبود. در جايي كه محققان دچار اشتباه شده‌اند. يادآوري اين اشتباهات، برطبق منابع متقن، بر ذمة نگارنده بود تا آگاهي روشني از سجايا و مراياي سلطان محمد حاصل شود. يك نمونة‌ برجسته از اين نوع اشتباهات، جابه‌جايي سلطان محمد با حاج محمد نقاش بود كه بعضي از محققان نسل اول مرتكب شده‌اند، و اين اشتباه در بعضي از تحقيقات محققان نسل بعد هم راه يافته است. نگارنده، گاهي هم،‌ تذكري از براي رواني و بسط مطلب عرضه كرده تا اطلاعات داده شده، پخته‌تر و بليغ‌تر شود. به هر تقدير، غرض اين بود كه جستاري بايسته و پسنديده در اختيار خوانندگان قرار گيرد. ي. آژند آذر 1383 فهرست مطالب سيماي كتاب فصل اول: سيماي سلطان‌محمد تبريزي در منابع دورة صفوي 1. درآمد 2. متن منابع ديباچة دوست‌محمد گواشاني / ديباچة قطب‌الدين محمد قصه‌خوان / روضات‌الجنان و جناب‌الجنان حافظ حسين كربلايي / جواهرالاخبار بوداق منشي قزويني / مناقب هنروران عالي افندي / روضة اطهار ملامحمدامين حشري تبريزي / گلستان هنر قاضي احمد قمي / تاريخ عالم‌آراي عباسي اسكندر بيك منشي / خلد برين محمديوسف واله اصفهاني 3. برآمد و پس‌نگري فصل دوم: سيماي سلطان محمد تبريزي در تحقيقات هنرپژوهان جهان 1. درآمد 2. تحقيقات هنرپژوهان 3. برآمد و پس‌نگري فصل سوم:‌ سيماي سلطان محمد تبريزي در مقالات هنرپژوهان جهان درآمد 1. سلطان محمد تبريزي (زكي محمدحسن) 2. سلطان محمد و كارستان او (رابينسن) 3. سلطان محمد عراقي (كريم‌زاده تبريزي، محمد علي) 4. سلطان محمد تبريزي، نقاش دربار صفوي (پريسيلا سوچك) 5. سلطان محمد (سدة‌ شانزدهم دورة‌ صفوي) 6. سلطان محمد تبريزي (عراقي) (پريسيلا سوچك) فصل چهارم: سيماي سلطان محمد تبريزي در كارستان او درآمد 1. شاهنامه ناتمام 2. شاهنامه شاه تهماسبي (هوتون) 3. ديوان امير عليشير نوايي 4. ديوان حافظ سام ميرزا 5. خمسه نظامي شاهي 6. نگاره‌هاي تك‌برگي 7. آثار متفرقه منابع و مآخذ نمايه
تعداد نمایش : 3397 <<بازگشت
منو اصلی
 

مؤسسات تابعه

پژوهشکده هنر
مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری
مؤسسه فرهنگی هنری صبا

پیوندها

فرهنگستان‌های ایران
دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها
مؤسسات پژوهشی
یاد استاد
پورتال قدیم

تماس با ما

ساختمان مرکزی : تهران- خیابان ولیعصر، پایین‌تر از چهارراه طالقانی، شماره 1552
كدپستي : 1416953613
تلفن : 5 - 66954200 دورنگار : 66951167
رایانامه : honar@honar.ac.ir
کلیه حقوق متعلق به این پورتال برای فرهنگستان هنر محفوظ است.