نشست علمی فرهنگی «بازتعریف بین‌المللی نقاشی قهوه‌خانه‌ای باهدف و احیای هنر پرده کشی» با سخنرانی جمعی از اندیشمندان هنر و روابط بین‌الملل و نیز با حضور جمع کثیری از علاقه‌مندان به نمایش نقالی به‌صورت مجازی و به میزبانی مؤسسه آموزش عالی حکمت قم برگزار شد.
نشست علمی فرهنگی «بازتعریف بین‌المللی نقاشی قهوه‌خانه‌ای باهدف و احیای هنر پرده کشی» با سخنرانی جمعی از اندیشمندان هنر و روابط بین‌الملل و نیز با حضور جمع کثیری از علاقه‌مندان به نمایش نقالی به‌صورت مجازی و به میزبانی مؤسسه آموزش عالی حکمت قم برگزار گردید.
نشست «بازتعریف بین‌المللی نقاشی قهوه‌خانه‌ای باهدف و احیای هنر پرده کشی» برگزار شد
به گزارش جماران؛ در ابتدای این نشست مهدی طالعی نیا مدرس دانشگاه، نقاش، مجسمه‌ساز و مؤلف چندین کتاب در حوزه هنر به نقد و نمایش نقاشی قهوه‌خانه‌ای در دوره‌های مختلف پرداخت و سپس تجربیات کاری خود را با نمایش مجموعه‌ای از نقاشی‌های خود با عنوان هنر پرده کشی به اشتراک گذاشت. طالعی نیا با ارائهٔ یک تعریف جامع از مکتب قهوه‌خانه‌ای اظهار داشت: نقاشی قهوه‌خانه‌ای ترکیب بی‌مانند و معنادار از اصالت و زیبایی در نگارگری ایرانی و خام دستی در هنرهای عامه است به طوری که اگر خام دستی را که بیانگر درک عوام از این هنر عامیانه است، از نقاشی قهوه‌خانه‌ای بگیریم، محصولِ حاصله دیگر نقاشی قهوه‌خانه‌ای نخواهد بود.
وی افزود نقاشی قهوه‌خانه‌ای نه شروع یک جریان هنری بلکه پایان یک جریان رسانه‌ای است که از نقش‌برجسته‌های باستانی و دیوارنگاره‌های حمام‌ها و بقعه‌ها تا هنر پرده کشی و نقاشی قهوه‌خانه‌ای ادامه می‌یابد.
طالعی نیا ادامه داد: هنر پرده کشی نیز یکی از شاخه‌های مکتب نقاشی قهوه‌خانه‌ای است که کاملاً منسوخ شده و از اهمیت این هنر، همین بس که جدای از تأثیر بر حوزهٔ نگارگری ایرانی، تأثیر مستقیم بر هنرهای هم‌تراز خود، مانند نقالی و پرده‌خوانی و بسیاری از شاخه‌های دیگر هنر عامه دارد.
این نقاش قهوه‌خانه‌ای و دارای درجه هنری از وزارت میراث‌فرهنگی، تاکنون پروژهٔ احیا هنر پرده کشی را برای وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط، از جمله وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرمانداری تهران، فرهنگستان هنر و وزارت امور خارجه تعریف کرده و گام در راه احیا این هنر ملی برداشته است.
در ادامه این نشست مجازی علیرضا بیکدلی، کارشناس ارشد وزارت امور خارجه با طرح این سؤال که واردکردن نقاشی قهوه‌خانه در دیپلماسی فرهنگی چه ضرورتی دارد؟ اظهار داشت: این هنر زیبا و جذاب از هنرهای اصیل است که با تاریخ، فرهنگ ملی و اهداف سیاست فرهنگی کشور هم‌خوانی دارد؛ و به همین دلیل برای بازتعریف بین المللی این هنر و کمک به بین‌المللی شدن هنر والا و ارزشمند پرده کشی است، اولین نیاز ما آن است که امکانات و ظرفیتهای خود را را شناسایی کنیم و بدانیم با چه داشته‌ای می‌خواهیم چنین برنامه‌ریزی انجام دهیم. در اینجا به نظر می‌رسد در برنامه‌ریزی‌های هنری کشور به ظرفیتهای دیپلماسی کم توجه می‌شود.
سفیر اسبق ایران در ترکیه و آذربایجان گفت: هنگامی که از هنرمندان کشور سوال می کنیم که چرا نقش دیپلماسی در برنانه ریزیهای هنری ناچیز است بیشتر آنها جواب می دهند ما از شما دیپلماتها یاری و حمایتی از هنرمندان ندیده‌ایم.
وی ادامه داد: حالا این سؤال پیش می‌آید که چرا دیپلماتها نسبت به توقعی که جامعه هنری از آن ها دارد موفق نبوده‌اند؟ ما برای بررسی این موضوع طرحی را تحت عنوان "هنر و دیپلماسی" در دست اجرا داریم که شامل مطالعات کتابخانه‌ای، مصاحبه و پیمایش با دیپلماتها و هنرمندان می شود.
این کارشناس آسیای مرکزی و قفقاز افزود مهمترین اصلی که در اینجا وجود دارد آن است که یک دیپلمات اگر هنرمند نیست باید دست‌کم هنردوست و هنرشناس و هنرپرور باشد. دیپلمات باید بتواند از هنر برای معرفی کشور بهره بگیرد اما این یک روی سکه است روی دیگر آن است که دیپلمات به‌عنوان نماینده فرهنگ و هویت کشور وظیفه و مسئولیت روشنی در قبال هنر و هنرمند کشور دارد.
در ادامه این نشست استاد محمدرضا آزاد، بازیگر و کارشناس ارشد ادبیات نمایشی به نقد از تجلی بینامتنیت فرهنگی و هنری در نقاشی قهوه‌خانه‌ای پرداخت.
آزاد اظهار داشت: عجین شدن و امتزاج محصولات مادی و معنوی مردمان با ارکان زندگی آن ملت می‌تواند ژرفا بخش فرهنگ و مبدل آن به فرهنگ رسمی باشد. نقاشی و نگارگری ایرانی با بهره‌بردن از الگوهایی که از زمان باستان و ادوار تاریخی پشت سر گذاشته است و با بازگفت قصه‌هایی از ادبیات عامیانه و رسمی، مکتوب و شفاهی، اسطوره و تاریخ و همچنین روایت‌هایی برگرفته از ادیان و آیین‌های میترا و مغان، زرتشت و اسلام و بازنمود آن در قالب تصاویر تک یا چند روایتی یا طبقاتی توانست با آیین نقالی گوسان‌های دوره‌گرد، مناقب‌خوانان و فضایل‌خوانان انطباق یابد.
وی ادامه داد: با تقویت نهادهای اجتماعی و به‌تبع آن تشکیل مکانی برای تأمل، تعامل و تفرج به نام قهوه‌خانه، و نیز توجهات عوام و خواص به مفاهیمی مانند حقوق انسانی و اجتماعی، حق‌طلبی، ظلم‌ستیزی و... مرشدان و نقالان که پیش‌ازاین در کوچه و خیابان، مسجد و تکایا و کاخ و کارزار مشغول روایتِ روایت‌های منقوش پرده‌ها بودند آن را در قهوه‌خانه‌ها ادامه دادند.
آزاد گفت در حکومت آل بویه، روضه و مقتل خوانی‌ها و دسته روی‌ها شکل گرفت که با نقاشی پرده‌های منقش به صحنه‌های کربلا و نیز رشادت‌های علی ابن ابی‌طالب (ع) نقالان آرام‌آرام نقش پرده را جان بخشیده و در قالب بازیگر یا بازیگران و در قالب تعزیه به نمایش گذاشتند و این‌گونه بود که روایت نقالان، نقاشی پرده‌ها، مکان و زمان نمایشگران و مخاطبان شنوا و بینا درهم‌تنیده شده و یک سنت امتزاج یافته فرهنگی هنری را شکل گرفت؛ لذا می‌طلبد که این ارثیه و سرمایه ارزشمند سالیان ارج نهاد و در مسیر تاریخ آینده هدایت نمود تا آیندگان هم از آن بهره‌مند گردند.
در این نشست دکتر آتوسا رسولی عضو هیئت‌علمی و مدرس مؤسسه آموزش عالی حکمت قم با ارائه پژوهشی از صورت‌های خیالی در نقاشی قهوه‌خانه‌ای اظهار داشت: مقایسه‌ای میان صورت‌های خیالی نقاشی قهوه‌خانه‌ای و آثار هنری پیش از اسلام انجام شده است. مسئله اصلی و علت این مقایسه بدین‌جهت بود که نشان داده شود چگونه جریان‌های هنری معاصر در هنر ایران با دوران قبل از اسلام ارتباط پیدا می‌کند. نقاش قهوه‌خانه‌ای از صورت و محتوای آثار پیشینیان استفاده می‌کند و پیش متن‌های موجود در ایران باستان همواره مدنظر او قرار داشته است. این شاخص‌ها توجه به دوگانگی خیر و شر، بزرگ‌تر نمایش دادن شخصیت اصلی، ترکیب دین و حکومت که در نقاشی قهوه‌خانه‌ای به‌صورت ترکیب موضوعات و شخصیت‌های مذهبی و ملی ارائه می‌شود، می‌باشد. مهمترین دغدغه هنرمندان نقاشی قهوه‌خانه‌ای بیرون کشیدن آرمان‌ها و اسطوره‌های مردمی از دل تاریخ و بازسازی آن در قالب تابلوهای نقاشی می‌باشد.
در پایان این نشست، جناب دکتر احمد عطار نیا سرپرست مؤسسه آموزش عالی حکمت، در سخنانی با ابراز خرسندی از برگزاری چنین نشست‌هایی آن را از جمله نشانه‌های تأثیرگذار هنری در استان دانست و تاکید نمود که این نشست‌ها با محوریت مؤسسه آموزش عالی حکمت در سطح ملی و بین‌المللی ادامه یابد.
نسخه چاپي
