بانو مرجان اشرفي، پژوهشگر تاجيك و عضو افتخاري فرهنگستان هنر كه بيش از 4 دهه پژوهش در حوزه فرهنگ و هنر ايران عمر خود را سپري كرد، هفته گذشته دار فاني را وداع گفت.

به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، بانو مرجان اشرفي همسر استاد مرحوم کمال عيني و عروس بنيانگذار ادبيات نوين تاجيکستان استاد صدرالدين عيني هفته گذشته در آستانه 77 سالگي به ديار باقي شتافت و در جوار مزار همسرش در گورستان عيني شهر دوشنبه به خاک سپرده شد. وي پژوهشگر ارجمند فرهنگ و هنر مشرق زمين و عضو افتخاري فرهنگستان هنربود.

مرجان اشرفي 48 سال از دوره کاري خود را به پژوهش، بررسي و شناسايي ميراث فرهنگي تاجيکستان اختصاص داده است. در سال 1966 براي نخستين بار در اتحاد جماهير شوروي آلبومي با مينياتورهاي رنگي تحت عنوان «جامي در مينياتورهاي قرن شانزده» توسط وي گردآوري و منتشر شد. همچنين در سال 1974 کتابي شامل 107 مينياتور با عنوان «اشعار فارسي –تاجيکي در مينياتورهاي قرن چهاردهم تا شانزدهم» و «مينياتورهاي بخارا در سالهاي 70 –40 قرن شانزده» از ديگر آثار اوست.

اين پژوهشگر در سال 1987 نيز کتاب «تاريخ گسترش مينياتورهاي ايراني قرن شانزده» را منتشر کرد.

از ديگر فعاليت هاي وي مي توان به انتشار مقالات و ايراد سخنراني در کشورهاي مشترک المنافع و کنفرانس هاي بين المللي در انگلستان، فرانسه، آلمان، ايتاليا، استراليا، آمريکا، هند، ايران و پاکستان اشاره کرد.

در سال 1986 مقدمه مرجان اشرفي موفق به دفاع از تز دکتراي خود در زمينه هنرهاي تجسمي شرق شد. در آسياي مرکزي او اولين کسي است که موفق به اخذ دکتراي هنر شده است و در تاجيکستان نيز تنها کسي است که در زمينه هنرهاي تجسمي داراي درجه دکتراست.در سالهاي 1987 و 1988 در «دايره المعارف ادبيات و صنعت تاجيک» (جلد 1، صفحه 207) و در «دايره المعارف شوروي –تاجيک» (جلد 8، صفحه 520) مقالاتي درباره مقدمه مرجان اشرفي به عنوان اولين دکتراي هنر و مؤلف 6 اثر در زمينه هنر درج شده است.پس از آن در سال 1987 کتاب «بهزاد و شکل گيري مکتب مينياتور بخارا در قرن شانزده» به عنوان اولين مونوگرافي درباره بهزاد در تاريخ هنر و در سال 1996 کتاب «مينياتور سمرقند در قرن پانزدهم»، و در 2002 کتاب «لباسهاي تاجيکي قرون وسطي» و در 2007 کتاب «از بهزاد تا رضا عباسي» از اين پژوهشگر به چاپ رسيده است.

مقدمه مرجان اشرفي همچنين فصل هايي از سه کتاب يونسکو با نام هاي «هنر کتاب سازي در آسياي مرکزي» - «مينياتور بخارا» (پاريس 1979)، «تاريخ تمدن آسياي مرکزي» - «هنر کتاب سازي و مينياتور» (پاريس 2000، جلد چهارم، فصل 17) و فصل «هنر پارچه بافي» (پاريس 2003، جلد 5، فصل 21) و فصل «هنر مينياتور» از کتاب «اسلام، هنر و معماري» (کلن 2000) را تأليف نموده است.

خانم اشرفي از سال 1997 تا 2003 در دانشگاه تکنولوژي تاجيکستان در دانشکده هنر و طراحي تدريس کرده و در آنجا براي اولين بار دوره هايي با موضوعات تاريخ هنرهاي تجسمي تاجيک ها، تاريخ لباس هاي سنتي تاجيک ها، تاريخ پارچه بافي و تاريخ نگاره هاي ملي تاجيکستان را تدوين و تدريس نموده است.

در سال 2000 نشان افتخار علم و تکنيک تاجيکستان (شماره 82، 31/8/ 2000) و همچنين درجه پرفسوري (آتستات شماره 1535.. مسکو، 4/5/2000) را دريافت نموده است. مقدمه مرجان اشرفي در سال 1976 به عنوان کارشناس يونسکو در هنر مينياتور در پاريس و لندن حضور داشته و پروژه هاي پژوهشي را در سال 1980 در فرانسه، انگليس و ايرلند از سوي يونسکو به انجام رسانده است. در سال 91/1990 به عنوان محقق به دانشگاه هاروارد آمريکا دعوت شد. در سال 1997 به عنوان محقق در بنياد انگليسي ميراث ايران در لندن مشغول به کار بود و در سال 2004 پروژه پژوهشي را در ايتاليا به انجام رساند.

اشرفي در سال 1991 به عضويت اتحاديه اروپايي ايران شناسان، در 1994 به عضويت جامعه اروپايي پژوهش هاي آسياي مرکزي و در سال 2001 به عضويت اتحاديه بين المللي جوامع فارسي زبان در امريکا برگزيده شده است.

تاکنون چهار کتاب از اين مؤلف با عناوين «اشعار فارسي –تاجيکي در مينياتورهاي قرن چهارده تا هفده ميلادي» (1989)، «بهزاد و شکل گيري مکتب مينياتور بخارا در قرن شانزدهم ميلادي» (2003)، «تاريخ گسترش مکتب مينياتور بخارا» (2005)، «از بهزاد تا رضا عباسي» (2007) در ايران به زبان فارسي ترجمه و منتشر شده است.

مقاله اي در شرح آثار و پژوهش هاي مقدمه مرجان اشرفي در دايره المعارف ايران درج شده است و در سال 2004 نيز به عضويت افتخاري فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي ايران برگزيده شده است.

ضمنا در چندين نمايشگاه بين المللي کتاب در سراي اهل قلم از خدمات ايشان قدرداني به عمل آمده است.
فرهنگستان هنر اين ضايعه ناگوار را به تمامي پژوهشگران عرصه فرهنگ و هنر ايران و مشرق زمين در تمام نقاط جهان خصوصا كشور دوست و همسايه تاجيكستان و خانواده معزز ايشان تسليت عرض مي‌كند و رحمت و غفران را از درگاه الهي براي ايشان مسئلت دارد.