كارگاه بررسي مكاتب دوتار نوازي شمال خراسان، با اجراي زنده دوتار سعيد طهراني زاده، عصر دوشنبه 19 تير ماه در سالن ايران ساختمان مركزي فرهنگستان هنر برگزار شد.
كارگاه بررسي مكاتب دوتار نوازي شمال خراسان، با اجراي زنده دوتار سعيد طهراني زاده، عصر دوشنبه 19 تير ماه در سالن ايران ساختمان مركزي فرهنگستان هنر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، سعيد طهرانيزاده پس اجراي سه قطعه از سبك هاي مختلف دوتار نوازي شمال خراسان، به بررسي و تحليل اين مكتب موسيقايي پرداخت. او درباره اين مكتب گفت: «اشتباه متداولي كه درباره مكتب موسيقي و دوتارنوازي شمال خراسان وجود دارد، اين است كه بسياري موسيقي شمال و جنوب خراسان را يكسان ميدانند و در يك مجموعه واحد مورد بررسي قرار ميدهند. در حالي كه در موسيقي اين نواحي اختلاف زيادي وجود دارد و فواصل پردهها ميان موسيقي شمال و جنوب خراسان با يكديگر متفاوت است.»
وي در ادامه افزود:«موسيقي دوتار شمال خراسان، در سه بخش به صورت مكتبي و سبكي مورد تفكيك قرار گرفته است، در حالي كه در گذشته به صورت رشتهاي بررسي ميشد.»
سعيد طهرانيزاده درباره تعريف كلمه «مكتب»، ضمن اينكه آن را واژهاي عربي معرفي كرد، گفت: «كلمه مكتب پس از ورود اسلام در ايران متداول شد و در غرب نيز پس از ظهور رنسانس، در پي تحولات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و هنري رواج پيدا كرد. اين كلمه به صورت عام، به معناي گرايشهاي موجود در يك رشته است. در تاريخ انديشه اسلامي، كلماتي كه معناي مكتب را بدهند، وجود دارند مثلا در فقه طريقه اهل قياس و كلام، مكتب «اشاعره» در كنار مكتب «معتزله» قرار ميگيرد يا اينكه كلمه «مكتب» به دورهاي خاص از هنر يك بخش از يك كشور اطلاق ميشود.
وي در همين زمينه تصريح كرد:«يك اختلاف اعتقادي درباره اين واژه وجود دارد و آن اينكه پيشتر از آن، ما با يك سبك علمي مواجه هستيم كه درون خود وحدتي دارد و گفته ميشود كه كلمه مكتب قابليتي دارد كه ميتوان از آن درباره موسيقي شمال خراسان استفاده كرد.»
وي درباره موسيقي شمال خراسان گفت: «با اين پيش فرض كه دوتار شمال خراسان را به عنوان يك كل در نظر بگيريم؛ هر يك از اين سه بخش را براساس اختلافهايي كه با بخشهاي ديگر دارند، بايد به عنوان يك مكتب جداگانه در نظر گرفت. تاريخچه لغوي «سبك» هم مانند شيوه نگارش بوده، ولي جداي از مكتب حساب ميشود. به طور كلي در «مكتب» هر استادي با يك شيوه خاص ساز مينواخته و به آن شيوه «سبك» گفته ميشود.»
اين پژوهشگر و نوازنده موسيقي، واژه «روايت» و «كلام» را نيز تشريح كرد: «بخشي از كلمه «روايت» ميتواند به نظم يا نثر باشد. همچنين «بخشي ها» در شمال خراسان، نوازندگاني هستند كه هم داستان سرايي ميكنند، هم شعر ميگويند و هم آهنگ ميسازند. منظور از «كلام»، كلام موسيقي و شعر است كه اين دو منطبق بر هم هستند ولي «كلام» اعم از موسيقي و شعر است.»
وي افزود: «به طور كلي وجوه مميزه موسيقيها را ميتوانيم در چند بخش مورد بررسي قرار دهيم؛ يكي صاحب اركستر است، يكي فواصل، كه از نظر كيفي و كمي بررسي ميشود و همچنين «گام» و «زمان» كه شامل متر، ريتم و سرعت است. فرم، اجرا، ساختار و تركيب بندي و... نيز از ديگر بخشهاي موسيقي به شمار مي روند.»
او درباره معيارهاي ديگر موسيقي شمال خراسان گفت:«از ديگر معيارهاي موسيقي شمال خراسان، «سناريته» است كه منظور از آن «جنس صدا» است؛ كه يكبار با صداي خيلي بم و باز مواجه هستيم و يكبار با صداي گرد و ملايم تر و با نت هاي مشخص مواجه هستيم. اين صدا دهي ساز تاثيرات زيادي روي اينكه ما بتوانيم دو مكتب را از هم جدا كنيم، دارد و با بررسيهاي صورت گرفته، در مكتب «گليان» ما هيچ گاه صداي سازهاي «قوچان» را نميشنويم و به طور كلي نوازندگان اين سبك چندان تمايلي ندارند كه از سازهايي كه در مكتب «دره گز» يا «قوچان» مرسوم است، استفاده كنند و صداهاي بم تر را بيشتر دوست دارند. اين سليقه صوتي روي ساختن ساز نيز تاثير ميگذارد و صداي خام سازهاي اين سبك بيشتر است.»
استاد سعيد طهراني زاده در ادامه با پخش آيتم هاي صوتي مختلف از موسيقي شمال خراسان، به بررسي و تحليل بيشتر اين سبك موسيقايي پرداخت.
كارگاه بررسي مكاتب دوتار نوازي شمال خراسان به همت معاونت پژوهشي فرهنگستان هنر برگزار شد.
نسخه چاپي
سلام.
در این جلسه من حضور داشتم. خوب بود و بسیار حرفه ای . اما بنظرم آمد وقت کم بود و برخی مطالب درست تشریح نشد. امیدوارم با تکرار آن در چند جلسه این مشکل رفع شود.
