
دومين همانديشي هنر و صنعت با محوريت آسيبشناسي طراحي صنعتي در ايران و خلاقيت و نوآوري در توليدات كشور چهارشنبه 18 آبان سال جاري در سالن كنفرانس شماره يك نمايشگاه بينالمللي تهران برگزار شد.
دومين همانديشي هنر و صنعت با محوريت آسيبشناسي طراحي صنعتي در ايران و خلاقيت و نوآوري در توليدات كشور چهارشنبه 18 آبان سال جاري در سالن كنفرانس شماره يك نمايشگاه بينالمللي تهران برگزار شد. به گزارش روابط عمومی فرهنگستان هنر، در اين همانديشي كه توسط معاونت پژوهشي فرهنگستان هنر و همكاري سازمان توسعه تجارت برنامهريزي شده بود، فعالان اين حرفه ، صاحبنظران و صاحبان صنعت و جمع كثيري از دانشجويان حضور داشتند. اين برنامه با سخنان دكتر بهمن نامورمطلق ، دبير فرهنگستان هنر كار خود را آغاز كرد. وي لازمة توسعه پايدار در هر كشور را همزماني توسعه و تحقيق با هم و پيوسته دانست و گفت : " ما در مقطع خاص و حساس پساصنعتي قرار داريم ، لذا توجه به هنر اهميت ويژهتري نسبت به گذشته پيدا كرده است و بيتوجهي به مسائل هنر و صنعت باعث افت كشورمان در اين زمينه خواهد شد." وي در بخش ديگري از سخنان خود گفت : " در اين دورة پسامدرنيته كه صنعت بيشتر از قبل خيالي شده است ، در هنر شرق اهميت بيشتري پيدا ميكند و ما هم اگر بتوانيم اين مقطع تاريخي مهم را درك كنيم در عرصه طراحي صنعتي جايگاه خوبي پيدا خواهيم كرد." سپس سلطاني معاون كل سازمان توسعه تجارت ايران ضمن اشاره به عمق حضور توأم هنر و صنعت در تاريخ ايران ، به خصوص در دستبافتها ، مثل فرش پازيريك ، عنوان اين همانديشي را در فرم هنر ، صنعت و تجارت كاملتر دانست و گفت :" بايد ابتدا بدانيم كه در چارچوب برنامههاي اقتصادي كشور به دنبال چه اهدافي هستيم و ميخواهيم طراحي صنعتي را به عنوان يك ابزار مهم در راستاي ايجاد ارزش افزوده اقتصادي چگونه استفاده كنيم." سلطاني كه از زاويه تجارت به بررسي اين مقوله پرداخته بود گفت : " از ديدگاه تجارت آنچه در بررسيهاي علمي بايد به دست يابد ، پيداكردن ضريب همبستگي بين طراحي صنعتي و ارزش افزوده اقتصادي است. از طرف ديگر با توجه به نقش طراحي صنعتي در بالا بردن توليد صادراتي ماندگاري در بازار و تنوع محصول نيز رشد قابل توجهي پيدا خواهد كرد." وي افزود : " نميتوان نقش محيط بيرون را در اين مقوله ناديده گرفت ، چرا كه اين روزها محيط بازارهاي جهاني با لحاظ اقتصادي و سياسي با اهداف ما همسو نيست و اين موضوع در ماههاي اخير به اوج خودش رسيده است. لازمه باز كردن اين بازار هم رابطة سياسي خوب است. در غير اينصورت ما بايد هنر به خرج دهيم و محصولاتي را وارد بازار كنيم كه جنبة استراتژيك داشته باشد." در ادامه دكتر عزيز گسيلي ، دبير علمي همانديشي ، ضمن ارائه گزارشي از روند برپايي همانديشي ، به ارائه مقالهاي با عنوان لزوم نگرش راهبردي در طراحي صنعتي كشور پرداخت و گفت : " از آنجا كه در مقطع كنوني عوامل زيادي به عنوان تهديدهاي دروني و بيروني بر طراحي توليد كشور ما حاكميت دارد و اين تهديدات همه فرآيندهاي اقتصادي را تحت تأثير قرار داده ، براي عبور از اين وضعيت ابتدا به يك مديريت راهبردي در جهت توليد و آموزش نيازمنديم و پس از آن يك برنامه راهبردي." وي افزود : " هدف از اين مديريت طراحي توليد محصولاتي با Brand ايراني است ، چرا كه بوسيلة آن هويت كمپاني توليد كننده انتقال داده ميشود." گسيلي ابزار رسيدن به اين Brand را توليد دانش محور دانست كه در ساية اين دانش محوري خلاقيت و نوآوري نيز رشد كند. اما در بخش اول ارائه مقالات ، ابتدا محمدرضا ايزديان مقالة خود را با عنوان " طراحي و مزيتهاي رقابتي " قرائت كرد وي ضمن اشاره به اينكه ساختار صادرات ايران ، ساختاري متكي بر مواد خام و نفت و گاز است ، به بررسي اين مقوله از زاويه مدل الماس پرداخت و گفت :" شرايط تقاضا ، استراتژي و ساختارهاي بنگاهها و صنايع پشتيبان ، همه با هم شرايط ملي يك كشور را شكل ميدهند كه زير ساختهاي فيزيكي و انساني عواملي ايجاد آن هستند." وي يكي از عوامل عوارض ساختار صادرات ايران در مقايسه با كشورهاي در حال توسعه را آهنگ پايين معرفي محصولات جديد و محدود بودن پايههاي صادراتي دانست و يكي از راه كارهاي دفع آن را ايجاد تنوع با مشخصات مرتبط بودن ، كاربر بودن ، داراي محتواي تكنولوژي بودن ، دارا بودن موانع ورود ساختار پايين تا متوسط و منابع مالي محدود ذكر كرد. ايزديان محتواي فرهنگي را در كنار ساير عوامل مهمترين نكته ذكر كرد و گفت : " هدف از اين مقوله پيدا كردن روشهايي است كه محتواي فرهنگي توليدات ما در بازارهاي جهاني بالا ببرد." پس از ايزديان ، غلامحسين مستعلي ، معاون بررسي بازار و بازاريابي سازمان توسعه تجارت ايران ، دربارة نقش طراحي در تجارت خارجي گفت : " كشور ما چند برابر مصرف داخلي توليد يا ظرفيت توليد دارد كه بخش را كه ، بخشي فعال و بخشي كمتر آن صنعتي است از تمام ظرفيت اسمي نسبت شده استفاده ميكند." وي گفت : " با اين شرايط و در زمان كنوني آيا طراحي صنعتي ميتواند به ما كمكي كند ؟ و اصلاً ما امروز از طراحان چه ميخواهيم ؟" معاون بررسي بازار و بازاريابي سازمان توسعه تجارت ايران در پاسخ به اين سئوالات گفت : " اگر قرار است به تجارت جهاني فكر كنيم بايد بتوانيم ابتدا فكر مشتري را بخوانيم و بدانيم او چه ميخواهد و اين خواسته بايد چگونه و با چه فرآيندي فراهم شود. توجه به اين دو عامل منجر به حضور و ماندگاري ما خواهد شد ." در ادامه " محمد علمي " از ديگر سخنرانان حاضر در جمع و مشاور سازمان توسعه تجارت ، درباره نقش فناوري پيشرفته در توسعه صادرات گفت : " مهمترين عواملي كه در موفقيت كشورها در دستيابي به فناوري پيشرفته و توليد و صدور كالاها و خدمات مرتبط با آن دخالت دارند عبارتند از : سرماية انساني و فيزيكي موجود در كشورها ، حمايت اقتصادي و اجتماعي براي جذب فناوريهاي نوين و بهرهگيري از آنها، دانش فني ذخيره شده در كشور، قوانين و مقررات مربوط به حفظ حقوق مالكيت معنوي و بالاخره اعتباراتي كه در هر كشور، دولت و بخش خصوصي بر تحقيق و توسعه R و D اختصاص ميدهند." وي در ادامه پس از بررسي وضعيت صادرات كالاهاي دانش پايه در چند كشور منتخب و تشريح علل موفقيت آنها، موانعي را كه كشورهاي جهان سوم در دستيابي به فناوري با آن روبرو هستند، بررسي كرد و به ارائة راهكارهاي مناسب پرداخت. پس از محمد علمي، محمد رزاقي به توضيح پيرامون خلاقيت، دامنة نفوذ فرهنگ در نوآوريهاي طراحي پرداخت و گفت: " بر خلاف تصور عموم طراحان فاقد احساس، فرهنگ و عاطفه نيستند و تنها براساس اصول حرفهاي با رويكردهاي خاص خودشان با اين مقوله برخورد ميكنند." وي فرهنگ را حلقه مفقوده طراحي صنعتي دانست و گفت: " امروزه در عرصهاي زندگي ميكنيم كه دور تا دور ما را محصولات كشورهاي مختلف احاطه كردهاند ، بنابراين براي نفوذ در چنين بازار متنوع و پر رقابتي رمز موفقيت تكيه بر تواناييهاي فرهنگي است." بخش دوم دومين همانديشي هنر و صنعت با دو ميزگرد و دو سخنراني به كار خود ادامه داد. در بخش سخنراني ابتدا «هرمز مهراني» دربارة دلايل كاهش سهم بازار بنگاههاي اقتصادي و ارائة راهكارهاي علمي پرداخت و گفت: " در اين مقاله از يك رويكرد ماركتينگ (بازاريابي) به بررسي اين موضوع خواهيم پرداخت." وي گفت: " آنچه در كنار هنر و صنعت اهميت ويژهاي دارد و وجودش ضروري است ، بازار است. در غير اين صورت يك شي فقط براي پشت شيشه طراحي شده است." مهراني توليدگرايي، محصول گرايي، فروش گرايي، بازاريابي گرايي، مشتريمداري و ... را از نكات حائز اهميت براي رسيدن به بازار جهاني دانست و گفت: « شعار شركتهاي صاحب صنايع در عصر حاضر " محصول خود را نابود كنيد قبل از آنكه رقبا اين كار را بكنند " است. پس براي اينكه يك محصول درست ارائه شود بايد: ايدهزايي، غربالگري، توسعه مفهوم، طراحي بازاريابي، توليد محصول آزمايشي و ... را مد نظر داشته باشيم.» سيدرضا مرتضايي آخرين سخنران همانديشي دربارة خلاقيت آموزش گفت: " بهتر است به جاي پروژههاي عظيم روي مسئله كار كنيم و اين را هم از محيطهاي آموزشي و دانشجويان شروع كنيم ، يعني به جاي اينكه از دانشجو بخواهيم كاري كه به او ديكته كردهايم انجام دهد از او بخواهيم به دنبال راه حلهاي جديد برود." وي افزود: " ما در ايران خيلي موضوع مدار عمل ميكنيم و جايي براي تجربه روشهاي ديگر باقي نميگذاريم." در بخش ميزگردها اولين ميزگرد با عنوان طراحي و توليدات داخلي به رياست محمد خانشيرازي برگزار شد و در آن علي كلاني، محمد رزاقي و حبيبالله انصاري به بحث و تبادل نظر پرداختند. ابتدا خانشيرازي ميزگرد را با طرح اين سؤال آغاز كرد كه: آيا ما در مسير مونتاژ تا فروش محصولاتمان به نقطهاي رسيدهايم كه حالا نيازمند طراحي براي آن باشيم؟ علي كلاني در پاسخ به اين سؤال گفت: " با توجه به اينكه ما در ايران 20 سال سابقه آموزش طراحي داريم پس از عهدة آن برميآييم ، اما آنچه مهم است اين است كه آيا در شكل جديد ارتباط با دنيا شيوههاي گذشته مناسب است يا خير؟" از طرف ديگر ما در بخش عملي با مشكلات متعددي روبرو هستيم. حبيبالله انصاريان نيز به عنوان يك مدير صنعتي در پاسخ گفت: " طراحي صنعتي شالودهاي از علم، صنعت و هنر است. طراحي صنعتي به يك جسم شخصيت ميدهد تا استفاده كننده با انگيزه بهتر و بيشتري از آن استفاده كند." وي افزود: " امروز كه شعار جهاني بينديشيم و جهاني عمل كنيم رايج است و ديگر كسي به جهاني انديشيدن و ملي عمل كردن معتقد نيست ، نوآوريها به ساير مرزها روي آورده و بحث تجارت جهاني به عنوان سرفصل اقتصاد دنيا مطرح است نميتوان متكي به توليد خارج از مقوله طراحي صنعتي غافل ماند." در تكميل سخنان انصاري ، كلاني ادامه داد: " عدم استفاده صحيح از طراحي صنعتي در كشور به يك ديدگاه مديريتي برميگردد ، چون مديران فكر ميكنند طراح صنعت براي اين است كه به او بگويند چه بكند و چه كار نكند، حال آنكه طراحي صنعتي يك بحث خلاقه است كه براساس آن بايد يك محيط آزاد شكل بگيرد." در ادامه شيرازي بار ديگر با طرح پرسش جهت بحث را تغيير داد و پرسيد:" اگر ريشه همه اينها را در كارا بودن صنعت تصوير كنيم، حال طراح چگونه ميتواند به كاهش هزينه توليد، جذب بازار بيشتر و سودآوري كمك كند!" رزاقي كه پس از ارائة مقاله خود كمتر در بحثها پاسخگو بود، دليل جواب ندادن خود را چنين بيان كرد: " بحثهاي كلان همه گفته شده و حالا بهتر است هر كس در عرصه حدود و مرز مشخص خودش دست به عمل بزند." ميزگرد دوم اين همانديشي به رياست عزيز گسيلي، با موضوع ميزان نوآوري و خلاقيت و آسيبشناسي توليدات داخلي و با حضور محمدرضا ايزديان، احمدعلي همت و رضا مرتضايي برگزار شد. ابتدا عزير گسيلي در جمعبندي مباحث مطرح شده گفت: " به نظر ميرسد در بين صاحبنظران اتفاق نظري پيرامون ضعف آموزش و توليد در كشور وجود دارد، بنابراين به نظر ميرسد بازنگري در امور آموزش اولين قدمي است كه بايد برداشت." ايزديان در تكميل سخنان گسيلي گفت: " اگر فلسفه توليد را در سه بخش توليدگرايي، فروشگرايي و بازارگرايي تقسيم كنيم تا يك دهة پيش اغلب بنگاههاي كشور فقط توليدگرانه بودند و توليد را فقط براي توليد ميخواستند اما به مرور و زماني كه بازار stable ميشود. مديريت متوجه ميشود توليدگرايي فايده ندارد و فروشگرا ميشود. آسيبهاي توليد ايران هم ناشي از همين وابستگي به اين دو ركن است." در ادامه همت گفت: " توليد داخلي بايد در يك تعامل بينالمللي مورد ارزيابي قرار گيرد ضمن اينكه ما نميتوانيم محصولات ساير كشورها را نبينيم و بگوييم محصولات ما چه مشكلاتي دارد و برطرفش كنيم." در خاتمه رضا مرتضايي درباره لزوم توجه به خلاقيت در زمينه توليد گفت: " امروز و حتي پيشتر از آن به اندازه كافي دربارة لزوم خيلي چيزها تأكيد شد. حالا بايد با راهبردهاي ساده، كاربردهاي عملي آنها را به كار بست." وي افزود: " طراحي تنها يك بخش از يك زنجيره است و به تنهايي حلال مشكلات نيست. هنوز منظور ما از مفهوم توليد با آنچه در دنيا رايج است متفاوت است و باز نام مونتاژ را هم توليد ميگذاريم. پس گام ديگر بوميكردن اين مفاهيم است." در خاتمه اين همانديشي گسيلي به حاضران نويد داد كه كميتهاي متشكل از اساتيد و صاحبنظران تشكيل خواهد شد تا مباحث مطرح شده در اين سمينار را پيگيري و به مرحلة اجرا برساند.
|